Komisja Europejska przyjęła zmianę tymczasowych kryzysowych ram pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim dalsze korzystanie z elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście inwazji Rosji na Ukrainę. Tymczasowe ramy kryzysowe, przyjęte 23 marca 2022 r., zmieniono po raz pierwszy 20 lipca 2022 r. w celu uzupełnienia legislacyjnego pakietu gotowości do zimy oraz zgodnie z celami planu REPowerEU.
Biorąc pod uwagę informacje otrzymane od państw członkowskich w kontekście badania i ukierunkowanych konsultacji z 5 października 2022 r. i 25 października 2022 r. oraz w świetle niedawnego rozporządzenia w sprawie interwencji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii (rozporządzenie (UE) 2022/1854), a także wniosku Komisji w sprawie nowego rozporządzenia dotyczącego środków nadzwyczajnych, mającego na celu rozwiązanie problemu wysokich cen gazu w UE i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw tej zimy, zmiana:
- Przedłuża do 31 grudnia 2023 r. obowiązywanie wszystkich środków określonych w tymczasowych ramach kryzysowych.
- Podnosi pułapy określone dla ograniczonych kwot pomocy do kwoty 250 tys. euro dla przedsiębiorstw rolniczych, 300 tys. euro dla przedsiębiorstw działających w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz 2 mln euro dla przedsiębiorstw działających we wszystkich pozostałych sektorach.
- Wprowadza dodatkową elastyczność w zakresie wspierania płynności przedsiębiorstw użyteczności publicznej sektora energetycznego w odniesieniu do ich działalności handlowej. W wyjątkowych przypadkach i z zastrzeżeniem ścisłych zabezpieczeń państwa członkowskie mogą udzielać gwarancji publicznych o zakresie przekraczającym 90 %, jeżeli są one udzielane jako zabezpieczenie finansowe kontrahentom centralnym lub członkom rozliczającym. Jest to zgodne z aktem delegowanym przyjętym przez Komisję 18 października 2022 r., który dopuszcza stosowanie niezabezpieczonych gwarancji bankowych i publicznych, na określonych warunkach, jako uznanego zabezpieczenia na potrzeby realizacji wezwań do uzupełnienia depozytu zabezpieczającego.
- Zwiększa elastyczność i możliwości wsparcia dla przedsiębiorstw dotkniętych rosnącymi kosztami energii, z zastrzeżeniem zabezpieczeń. Państwa członkowskie będą uprawnione do obliczania wsparcia na podstawie historycznego lub obecnego zużycia przy uwzględnieniu potrzeby utrzymania nienaruszonych zachęt rynkowych do zmniejszania zużycia energii oraz utrzymania ciągłości działalności gospodarczej. Ponadto państwa członkowskie mogą udzielać wsparcia w sposób bardziej elastyczny, również dla szczególnie dotkniętych sektorów energochłonnych, z zastrzeżeniem zabezpieczeń pozwalających uniknąć nadmiernej rekompensaty. W tymczasowych ramach kryzysowych przewidziano, aby przedsiębiorstwa otrzymujące większe kwoty pomocy zobowiązały się do określenia rozwiązań pozwalających zmniejszyć ślad węglowy ich zużycia energii i wdrożyć środki w zakresie efektywności energetycznej.
- Wprowadza nowe środki na rzecz ograniczania zapotrzebowania na energię elektryczną zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2022/1854.
- Doprecyzowuje kryteria oceny środków wspierających dokapitalizowanie. Takie wsparcie wypłacalności musiałoby przede wszystkim: (i) być niezbędne, odpowiednie i proporcjonalne; (ii) wiązać się z odpowiednim wynagrodzeniem państwa oraz (iii) być połączone z odpowiednimi środkami w zakresie konkurencji mającymi na celu zachowanie efektywnej konkurencji, w tym zakazem wypłacania dywidend i premii oraz przejęć.
Środki przewidziane w tymczasowych ramach kryzysowych nie wykluczają możliwości zatwierdzania innych niezbędnych i proporcjonalnych środków bezpośrednio na podstawie Traktatu, a w szczególności na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE.
Ponadto Komisja podjęła decyzję o przedłużeniu do 31 grudnia 2023 r. możliwości przyznawania środków wsparcia inwestycyjnego na rzecz trwałej odbudowy gospodarczej na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa związanych z COVID-19.
Oświadczenie wiceprzewodniczącej wykonawczej Margrethe Vestager, odpowiedzialnej za politykę konkurencji, można znaleźć tutaj.
Kontekst
Tymczasowe kryzysowe ramy pomocy państwa, przyjęte 23 marca 2022 r., umożliwiają państwom członkowskim wykorzystanie elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście wojny Rosji przeciwko Ukrainie. Tymczasowe ramy kryzysowe zmieniono po raz pierwszy 20 lipca 2022 r. w celu uzupełnienia legislacyjnego pakietu gotowości do zimy oraz zgodnie z celami planu REPowerEU.
Podmioty kontrolowane przez Rosję, które zostały objęte sankcjami, są wyłączone z zakresu stosowania tych środków.
Tymczasowe ramy kryzysowe będą obowiązywać do 31 grudnia 2023 r. W trosce o zapewnienie pewności prawa Komisja oceni w późniejszym terminie, czy konieczne jest przedłużenie obowiązywania ram.
Więcej informacji na temat tymczasowych ram kryzysowych i innych działań podjętych przez Komisję w odpowiedzi na skutki gospodarcze inwazji Rosji na Ukrainę można znaleźć tutaj. Komisja nakreśliła ostatnio swoje ogólne podejście do walki z kryzysem energetycznym w komunikacie z 18 października 2022 r. pt. „Kryzys energetyczny – wspólne przygotowania, zakupy i ochrona UE”. Niezwykle ważne jest, aby dążyć do wspólnych unijnych rozwiązań, unikając fragmentarycznych działań krajowych uzależnionych od różnych systemów fiskalnych państw członkowskich. Komisja oceni potrzeby inwestycyjne dotyczące REPowerEU, m.in. mające na celu przyspieszenie przejścia na czystą energię i uniknięcie rozdrobnienia na jednolitym rynku, z uwzględnieniem zdolności absorpcyjnej w zakresie inwestycji oraz wniosków wyciągniętych ze stosowania skutecznych unijnych mechanizmów solidarności finansowej. Na podstawie tej analizy uzupełniających źródeł finansowania REPowerEU Komisja jest gotowa zaproponować dalsze kroki w celu zapewnienia konkurencyjności przemysłu europejskiego i niezależności energetycznej w całej UE.
Przegląd możliwości udzielania pomocy na pokrycie dodatkowych kosztów wynikających z wyjątkowo poważnych podwyżek cen gazu ziemnego i energii elektrycznej można znaleźć tutaj.