W odpowiedzi na pismo KRIR z dnia 20 marca 2023 r. w sprawie rynku mleka, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi pismem z dnia 7 kwietnia 2023 r. przekazało następujące wyjaśnienia:
- Postulat 1. Wniosek o wprowadzenie interwencyjnego skupu produktów mlecznych
Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającym wspólną organizację rynków produktów rolnych, w okresie od 1 lutego do 30 września mogą być realizowane zakupy interwencyjne masła i odtłuszczonego mleka w proszku, po cenach ustalonych w rozporządzeniu Rady (UE) nr 1370/2013 z dnia 16 grudnia 2013 r. określającym środki dotyczące ustalania niektórych dopłat i refundacji związanych ze wspólną organizacją rynków produktów rolnych. Oznacza to, że publiczna interwencja jest obecnie uruchomiona.
W 13. tygodniu br. (20.03-02.04.2023 r.) średnia unijna ceny zbytu masła wyniosła 470 EUR/100kg (w Polsce było to 482 EUR/100kg), a średnia unijna cena zbytu odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) osiągnęła poziom 244 EUR/100kg (w Polsce 257 EUR/100kg). Średnie bieżące ceny rynkowe masła i OMP w UE-27 przewyższają odpowiednio o 111,9% i 43,7% obowiązujące ceny interwencyjnego zakupu, wyznaczone odpowiednio na poziomie 221,75 EUR/100kg dla masła i 169,80 EUR/100kg dla OMP.
Stąd brak zainteresowania przedsiębiorców sprzedażą przetworów mlecznych do magazynów interwencyjnych UE pomimo otwartej interwencji publicznej.
Na posiedzeniu Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w dniu 20 marca 2023 r. Polska postulowała podniesienie poziomu cen interwencyjnych, co pozwoliłoby operatorom na korzystanie z otwartej obecnie interwencji publicznej na masło i odtłuszczone mleko w proszku. Komisja stoi jednak na stanowisku, które prezentowała również podczas ostatniej reformy WPR w 2020 r., że podniesienie tych cen miałoby negatywne skutki budżetowe (szybkie wyczerpanie budżetu przeznaczonego na sytuacje kryzysowe) i rynkowe (niewłaściwy sygnał dla rynku). Poza tym, tylko Polska, Litwa i Łotwa popierają podniesienie cen interwencyjnych.
W podsumowaniu dyskusji nt. rynku mleka Komisja Europejska stwierdziła, że widoczna jest korekta sytuacji na rynku mleka. Zwróciła uwagę, że średnie ceny skupu mleka w UE w styczniu 2023 r. obniżyły się po raz pierwszy po dwudziestu czterech miesiącach nieprzerwanego wzrostu do historycznie wysokiego poziomu. To powoduje, że pomimo odnotowanego spadku, ceny mleka w skupie są nadal na akceptowalnym poziomie. Trwa także korekta cen produktów mleczarskich, choć w ostatnich tygodniach można już mówić o stabilizacji sytuacji. Obserwowany jest spadek popytu na produkty mleczne, ale obecna sytuacja na tym rynku nie wskazuje na kryzys. Komisja zapowiedziała kontynuację monitorowania sytuacji rynkowej i reakcję, jeśli będzie ona konieczna. Podobne stanowisko Komisja zaprezentowała na posiedzeniu Grupy Ekspertów ds. Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych – Produkty Zwierzęce w dniu 23 marca 2023 r.
- Postulat 2. Wniosek o zwiększenie udziału produktów mlecznych dystrybuowanych do placówek oświatowych w „Programie dla szkół”
Dystrybucja produktów mlecznych (oraz owocowo-warzywnych) do dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych w ramach „Programu dla szkół” jest tylko jednym z zadań realizowanych przez państwa członkowskie na podstawie przepisów unijnych. W ramach budżetu unijnego przeznaczanego na „Program dla szkół”, państwa członkowskie są zobowiązane prowadzić działania edukacyjne, promocyjne, a także monitoring i ewaluację tego mechanizmu. W ramach budżetu krajowego Polska dofinansowuje realizację Programu w kwocie 128,1 mln zł w skali roku szkolnego. Dopłaty krajowa jest w całości przeznaczona wyłącznie na bezpłatną dystrybucję produktów do dzieci i młodzieży w szkołach podstawowych. Alokacja z budżetu krajowego w świetle przepisów unijnych jest nieobligatoryjna. Mimo to należy ona do najwyższych w UE, dzięki czemu z Programu może korzystać ok. 1,7-1,8 mln dzieci w Polsce. Na skutek wywołanego inflacją wzrostu cen produktów tworzących mleczny i owocowo-warzywny koszyk dostaw, jak również wzrostu pozostałych kosztów związanych z przygotowaniem, dowozem w warunkach chłodniczych i udostępnieniem tych produktów dzieciom i młodzieży, liczba porcji na jednego ucznia uległa w bieżącym roku szkolnym zmniejszeniu. Przy obecnie dostępnym budżecie i aktualnej sytuacji rynkowej nie jest możliwe zwiększenie udziału produktów mlecznych dystrybuowanych do placówek oświatowych w „Programie dla szkół”.
W tym kontekście wartym odnotowania jest fakt, że od roku szkolnego 2023/2024 zwiększeniu ulega poziom unijnego budżetu przyznanego Polsce w skali roku szkolnego na realizację „Programu dla szkół”. Zgodnie z decyzją wykonawczą Komisji (UE) 2023/106 z dnia 11 stycznia 2023 r. będzie on wynosił 12 138 186 EUR w komponencie owocowo-warzywnym oraz 12 791 591 EUR w komponencie mlecznym, tj. w stosunku do alokacji przyznanej Polsce na mocy decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2022/493 z dnia 21 marca 2022 r. wzrośnie odpowiednio o 1,65% oraz o 25,35%. Według danych Ministerstwa Edukacji i Nauki szacunkowa liczba uczniów w roku szkolnym 2023/2024 w klasach I-V, tj. grupa docelowa „Programu dla szkół”, wyniesie 1 941 543 uczniów. Będzie ona zatem na poziomie zbliżonym do grupy docelowej przyjętej do wyliczeń stawek pomocy w „Programie dla szkół” w II semestrze roku szkolnego 2022/2023.
- Postulat 3. Wniosek o zwiększenie udziału produktów mlecznych w strukturze zakupów dla Wojska Polskiego, szpitali, domów dziecka i seniora
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwróciło się do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, jako organu odpowiedzialnego za realizację Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa, z prośbą o odniesienie się do postulatu KRIR, dotyczącego zwiększenia udziału produktów mlecznych w strukturze zakupów dla Wojska Polskiego, szpitali, domów dziecka i seniora. Przedmiotowe pismo MRiRW z dnia 5 kwietnia 2023 r. zostało przekazane Panu Prezesowi do wiadomości.