W odpowiedzi na pismo KRIR skierowane do Przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen >>>, Komisarz UE ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski przekazał następujące wyjaśnienia w sprawie wprowadzenia odstępstwa od normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska 6, 7 i 8 (GAEC 6, 7 i 8) w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR).
„Odnotowaliśmy obawy leżące u podstaw tego wniosku, jednak kontekst, w którym przyznano odstępstwa od normy GAEC 7 i 8 w ubiegłym roku, jest obecnie inny, zarówno pod względem sytuacji na rynku, jak i pod względem kwestii bezpieczeństwa żywnościowego.
Pragnę jednak Pana zapewnić, że Komisja nadal bardzo uważnie monitoruje sytuację na rynku, w tym potencjalny wpływ rosyjskiej inwazji na Ukrainę na bezpieczeństwo żywnościowe w UE i na świecie, oraz dane dotyczące zbiorów w świetle ekstremalnych zdarzeń pogodowych, które miały miejsce w wielu regionach Europy latem ubiegłego roku.
Zbiory zbóż w UE w 2023 r. były poniżej średniej, przy czym między państwami członkowskimi występują różnice. Nie wydaje się jednak, abyśmy mieli do czynienia z krytyczną sytuacją na poziomie globalnym lub unijnym. Oferta na rynkach światowych jest ogromna, a ceny zbóż wracają do poziomu sprzed wojny. W Polsce zbiory zbóż w 2023 r. były nawet o 7 % większe od średniej z pięciu lat dzięki dobrym plonom pszenicy zwyczajnej i kukurydzy. Zbiory nasion oleistych w 2023 r. były powyżej średniej zarówno w UE, jak i w Polsce.
Inny kluczowy czynnik to ustanowienie i funkcjonowanie korytarzy solidarnościowych, co nie miało miejsca w momencie wprowadzania odstępstw w 2022 r. Niedawno wznowiono również wywóz przez Morze Czarne.
Podczas dwóch ostatnich posiedzeń Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFISH) zadeklarowałem gotowość do dalszej analizy wniosku o dalsze odstępstwo w odniesieniu do norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska. W szczególności wniosek przedłożony przez Francję podczas listopadowego posiedzenia Rady AGRIFISH zawiera dobre uzasadnienie niezbędne dla starannej oceny wniosku. Pragnę jednak przypomnieć, że z prawnego punktu widzenia przedłużenie derogacji wymagałoby otwarcia aktu podstawowego. Żadnych zmian nie można byłoby ponownie wprowadzić w drodze aktu wykonawczego Komisji. W zamian wymagałoby to przedłożenia wniosku w sprawie zmiany rozporządzenia ustanawiającego przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych WPR i poddania go procedurze współdecyzji. Może to być długotrwały proces i mieć nieprzewidywalne konsekwencje dla całego rozporządzenia.
Normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska stanowią kluczowy element zielonej architektury WPR, jak uzgodnili współprawodawcy podczas ostatniej reformy.
Daleko idące odstępstwa od wymogów środowiskowych i klimatycznych podważają wiarygodność WPR w odniesieniu do jej celów w zakresie zrównoważonego rozwoju i utrudniają przejście na bardziej zrównoważone i odporne systemy rolno-spożywcze. Jak określono w preambule do rozporządzenia (UE) 2022/1317, możliwości zastosowania odstępstwa od tych wymogów zostały bardzo starannie określone i tymczasowo dopuszczone w celu złagodzenia ewentualnego negatywnego wpływu na środowisko i klimat. Uważam natomiast, że powinniśmy przede wszystkim zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby wzmocnić długoterminową odporność sektora rolnego na zmianę klimatu, w szczególności poprzez wykorzystanie i dalsze wzmacnianie dostępnych narzędzi zarządzania ryzykiem i środków na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu. Pragnę Pana zapewnić, że Komisja jest gotowa wdrożyć odpowiednie i dostępne środki, aby sprostać wyzwaniom stojącym przed tym sektorem w świetle celów wspólnej polityki rolnej.”