Zgodnie z Deklaracją z Wersalu, Komisja Europejska przedstawiła pierwszy zestaw środków w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego oraz odporności naszych systemów żywnościowych. Copa i Cogeca zgadzają się z analizą Komisji w zakresie sytuacji oraz z ustalonymi celami zwiększania zrównoważoności rolnictwa przy jednoczesnym zapewnianiu jego wydajności produkcyjnej. Unijna wspólnota rolnicza cieszy się z opublikowanej w trybie pilnym tymczasowej odpowiedzi zawartej w tym oświadczeniu zaczynającemu się od wsparcia, które zostanie udzielone narodowi ukraińskiemu i tamtejszym rolnikom.
Po zeszłotygodniowym oświadczeniu wystosowanym przez REPowerEU na temat energetycznej niezależności UE, Komisja Europejska opublikowała dziś kolejny przełomowy komunikat skupiający się na bezpieczeństwie żywnościowym i odporności systemów żywnościowych. Plan kryzysowy przedstawiony przez wykonawczego wiceprzewodniczącego Valdisa Domrovskisa oraz komisarza ds. rolnictwa Janusza Wojciechowskiego kreśli krótko- i średnioterminowe działania. Uwzględnia on także złożoność sytuacji związaną z działaniami wojennymi w Ukrainie, które wpływają na jednolity rynek UE i są odczuwalne dla rolników oraz najbardziej wrażliwej części społeczeństwa, zwracając uwagę na działania, które należy podjąć w Ukrainie oraz na świecie, aby móc zmierzyć się z „huraganem głodu” – jak określił to sekretarz generalny ONZ – António Guterres.
W reakcji na ten humanitarny aspekt komunikatu Ramon Armengol, przewodniczący Cogeca, powiedział: „To dla nas bardzo ważne, że Komisja Europejska wspiera działania humanitarne na rzecz narodu ukraińskiego ze szczególnym uwzględnieniem naszych kolegów rolników. Uspokajająco działa informacja, że Komisja wzięła pod uwagę krytyczny wpływ inwazji na Ukrainę na rynki rolne oraz uznała strategiczną rolę swojego rolnictwa w tworzeniu tarczy żywnościowej, która ma chronić najbardziej słabą część społeczeństwa. Unijne spółdzielnie rolnicze będą w najbliższych miesiącach odgrywać kluczową rolę, dostarczając żywność nie tylko na terenie UE, ale także do krajów trzecich. Kluczowym jest, aby w perspektywie krótkoterminowej zapewnić rolnikom i ich spółdzielniom płynność finansową, zwłaszcza w kontekście jeszcze mocniej rosnących kosztów produkcji. Wciąż potrzebne są konkretne działania ze strony państw członkowskich w sektorze rolno-spożywczym w kontekście nowych ram dla pomocy państwa.”
Copa i Cogeca z radością przyjmują ogłoszenie nadzwyczajnych środków oraz natychmiastowo wprowadzone derogacje w zakresie obszarów proekologicznych, takie jak np. wykorzystanie obszarów ugorowanych, aby mogły być one przeznaczone na zasiewy w sezonie wiosennym 2022, a także tymczasowe uproszczenie w zakresie środków dotyczących pochodzenia paszy dla zwierząt. Jednak zupełny brak propozycji krótkoterminowych, które mogłyby złagodzić napięcia na rynku nawozów jest rozczarowujący. Ten rynek w tej chwili doświadcza niespotykanych zakłóceń, ceny osiągają rekordowe poziomy i ryzyko braku towaru w nadchodzących sezonie jest realne. Ten problem będzie musiał być rozwiązany przez europejski mechanizm gotowości i reagowania na kryzysy związane z bezpieczeństwem żywnościowym (EFSCM). W obliczu gwałtownie rosnących cen środków produkcji unijna społeczność rolnicza z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie rezerwy kryzysowej WPR, przyspieszenie wypłat płatności bezpośrednich, ustanowienie tymczasowych ram w zakresie pomocy państwa oraz wysiłki na rzecz zapewnienia prawidłowego funkcjonowania jednolitego rynku.
W perspektywie średnioterminowej Komisja uznaje znaczenie nienarażania wydajności unijnego rolnictwa przy zmienianiu europejskiego modelu rolnictwa. W reakcji na to oświadczenie Christiane Lambert, przewodnicząca Cogeca, powiedziała: „Mimo zmian i zwrotów w zakresie naszego stanowiska w ciągu ostatnich miesięcy, szczególnie w kontekście strategii „Od pola do stołu”, zawsze popieraliśmy niezbędne podejście do zrównoważonego rozwoju w stosunku do rolnictwa i żywności. Musimy w dalszym ciągu produkować w Europie żywność dobrej jakości dostępną za przystępną cenę. Jestem przekonana, że możemy to robić w sposób coraz bardziej zrównoważony. Ta kumulacja kryzysów także pokazuje nam, że musimy zmierzyć się z problemem naszej zależności w zakresie nawozów, pasz dla zwierząt i paliw kopalnych. Opcje i rozwiązania są dostępne i pozwolą pokazać, że jesteśmy w stanie godzić wydajność i zrównoważoność.”
W perspektywie średnioterminowej ułatwianie wprowadzania na rynek produktów w zakresie ochrony roślin zawierających substancje aktywne biologicznie, stosowania nowych technik genomicznych, alternatyw do nawozów mineralnych oraz przejście na rozwiązania pozwalające uprawiać rolnictwo precyzyjne; propozycja wspierania unijnego planu w zakresie białek roślinnych oraz wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych oraz biogazów, są konkretnymi rozwiązaniami, które zostały wymienione w komunikacie Komisji i które pozwolą na jednoczesne zwiększenie produkcji, zrównoważności i samowystarczalności. Jednak, inaczej niż w przypadku komunikatu REPowerEU, żałujemy, że na tym etapie brakuje szczegółów na temat mechanizmu inwestycyjnego, który ma pomóc w rozwoju bardziej zrównoważonej produkcji rolnej oraz poprawić odporność sektora rolnego.
W obliczu tego kryzysu, tak jak w najtrudniejszych momentach pandemii COVID, unijni rolnicy i ich spółdzielnie zobowiązują się do pełnego zaangażowania oraz oświadczają, że będą wspierać przedstawione strategie, abyśmy byli świadkami zrównoważonego wzrostu unijnej produkcji rolnej.