W odpowiedzi na wniosek KRIR poprzedzony liczną korespondencją od rolników przesyłaną przez wojewódzkie izby rolnicze w sprawie zmiany zasad przyznawania pomocy suszowej oraz naprawy działania aplikacji suszowej w celu poprawnego wyliczania strat MRiRW odpowiada:
Pomoc udzielana producentom rolnym za szkody powstałe w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych musi być zgodna z przepisami Unii Europejskiej dotyczącymi pomocy publicznej, w tym:
- a) wytycznymi w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich ((2022/C 485/01) (Dz. Urz. UE.C Nr 485, str. 1) oraz
- b) rozporządzeniem Komisji (UE) 2022/2472 z dnia 14 grudnia 2022 r. uznające niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE.L Nr 327, str. 1),
- c) albo pomoc musi być udzielana w formule de minimis zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, s. 9, z późn. zm.).
Zgodnie z powyższymi przepisami (lit. a i b) państwa członkowskie mogą udzielać pomocy na naprawienie szkód spowodowanych przez niekorzystne zjawisko klimatyczne porównywalne z klęską żywiołową tj. niekorzystne warunki pogodowe, takie jak: mróz, burza i grad, lód, ulewny lub długotrwały deszcz lub poważna susza, które niszczą, w przypadku sektora rolnego, ponad 30 % średniej produkcji.
Uwzględniając powyższe przepisy (lit. a i b) oraz stanowisko KE z 2023 r., pomoc dla producentów rolnych, w których gospodarstwach wystąpiły szkody spowodowane wystąpieniem niekorzystnych zjawisk atmosferycznych w 2023 r. jest udzielna producentom rolnym, w których gospodarstwach wystąpiły szkody w wysokości powyżej 30% średniej rocznej produkcji roślinnej.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że na dzień 1 sierpnia 2024 r. wykorzystanie krajowego limitu pomocy de minimis w rolnictwie wynosi 99,72%.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami zarówno oszacowanie szkód jak i pomoc w przypadku wystąpienia szkód spowodowanych suszą są realizowane dla suszy w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu upraw rolnych i zwierząt gospodarskich.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 10 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2019 r. poz. 477) suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych (tj. zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych) i gleb.
Minister właściwy do spraw rolnictwa ogłasza, w drodze obwieszczenia, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw rolnictwa, w okresie od dnia 21 maja do dnia 20 października, w terminie do 10 dni po zakończeniu sześciodekadowego okresu, wskaźniki klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb, z podziałem na województwa, na podstawie danych przekazanych przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy.
Wskaźniki Klimatycznego Bilansu Wodnego wyznaczają zakres i wymiar suszy.
System Monitoringu Suszy Rolniczej podlega ciągłej rozbudowie i doskonaleniu, co pozwala na dokładniejsze szacowanie suszy i może powodować, że blisko siebie położone uprawy tych samych roślin z uwagi na zróżnicowanie glebowe i coraz częściej występujące deszcze punktowe mogą mieć oszacowaną inną wysokość szkód.
Ponadto System Monitoringu Suszy Rolniczej nie uwzględnia szkód powstałych w wyniku innych niekorzystnych zjawisk atmosferycznych czy błędów w agrotechnice, co oznacza, że stan faktyczny upraw, może być inny niż wskazania w aplikacji. Nie oznacza to jednak błędów lub nieprawidłowości w protokołach lub kalkulacjach.
Należy podkreślić, że wniosek o oszacowanie szkód za pośrednictwem aplikacji może złożyć każdy producent rolny, który złożył wniosek o płatności bezpośrednie i który posiada profil zaufany. W 2023 r. wnioski o oszacowanie szkód złożyło ok. 290 tys. producentów rolnych, z czego 140 tys. producentów rolnych (blisko 12% producentów, którzy złożyli wniosek o płatności bezpośrednie) miało oszacowane szkody na poziomie powyżej 30% średniej rocznej produkcji roślinnej.
Prawidłowość działania aplikacji „Zgłoś szkodę rolniczą” potwierdzają również wyniki szacunku produkcji głównych upraw rolnych i ogrodniczych w 2023 r. opracowane przez Główny Urząd Statystyczny.
Określenie rzeczywistych strat w poszczególnych gospodarstwach rolnych spowodowanych np. wystąpieniem suszy byłoby możliwe wyłącznie po wprowadzeniu obowiązku prowadzenia rachunkowości rolnej i przedstawieniu przez producentów rolnych rocznych sprawozdań finansowych z gospodarstwa rolnego. Do tego czasu pozostaje ustalanie strat w gospodarstwach rolnych na podstawie szacunków.
Ponadto zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniosek o oszacowanie szkód spowodowanych wystąpieniem suszy producent rolny opatruje podpisem zaufanym.
Tylko podpisanie wniosku uruchamia proces jego weryfikacji oraz generowania :
- protokołu, jeżeli szkody wynoszą powyżej 30 % średniej rocznej produkcji roślinnej w gospodarstwie rolnym z ostatnich trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiła susza, albo
- kalkulacji w przypadku, gdy szkody nie przekraczają 30 % średniej rocznej produkcji roślinnej.
Należy zauważyć, że status wniosku „w edycji” oznacza, że wniosek nie został skutecznie podpisany.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że w bieżącym roku wprowadzono funkcjonalność zgodnie, z którą producent rolny otrzymuje wiadomości e-mail z powiadomieniem o zmianie statusu sprawy na adres, który wskazał we wniosku w sekcji Informacje o wnioskodawcy w polu Adres e-mail:
1) Powiadomienie o skutecznym podpisaniu wniosku
2) Alert o niepowodzeniu podpisania wniosku
3) Powiadomienie o możliwości pobrania kalkulacji
4) Powiadomienie o wygenerowaniu protokołu
5) Powiadomienie o podpisanym protokole do odbioru
Dopiero zmiana statusu na złożony oznacza, że wniosek został skutecznie wysłany i będzie brany pod uwagę w trakcie przeliczenia algorytmem rozliczeniowym.
Zarówno protokół jak i kalkulacja oszacowania szkód generowane są automatycznie za pomocą aplikacji elektronicznej i nie stanowią aktu administracyjnego w rozumieniu przepisów Kodeku postępowania administracyjnego. Oszacowanie szkód powstałych w wyniku suszy nie jest prowadzone w trybie postępowania administracyjnego.