W związku z wystąpieniem KRIR w sprawie problemów rolników z prowadzeniem działalności rolniczej oraz stworzenia systemowych rozwiązań dotyczących prowadzenia produkcji rolnej przedstawiam następujące stanowisko, resort rolnictwa zwrócił uwagę, że kwestia uciążliwości działalności rolniczej związana jest raczej z cywilistyczną kwestią wykonywania prawa własności.
Zgodnie bowiem z art. 144 k.c. „Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych”. To więc do sądów powszechnych (w przypadku sporu) każdorazowo będzie należała ocena co jest immisją ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.
Niemniej jednak, w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, dalej „Ustawa”, funkcjonują już uregulowania, które w istotny sposób ograniczają (a w praktyce w wielu przypadkach wyłączają), nabywanie nieruchomości rolnych przez osoby niezwiązane z rolnictwem a więc osoby, które potencjalnie mogą podejmować działania zakłócające działalność rolniczą.
Przede wszystkim, aby kupić nieruchomość rolną o pow. 1 ha i większej, trzeba być rolnikiem indywidualnym (art. 2a ust. 1 Ustawy). „Nierolnicy”, nieruchomość rolną mogą natomiast nabyć pod warunkiem wcześniejszego uzyskania zgody Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Z kolei zgoda taka uzależniona jest m. in. od zobowiązania się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości rolnej (art. 2a ust. 4 pkt i lit. b i pkt 2 lit b Ustawy), a następnie faktycznego jej prowadzenia przez 5 lat (art. 2b ust. 1 Ustawy). W przypadku natomiast, gdy „nierolnik” zamierza nabyć nieruchomość rolną o pow. 0,3-0,99 ha, to istotnym ograniczeniem dla niego jest konieczność liczenia się z możliwością nabycia takiej nieruchomości, w trybie pierwokupu, przez KOWR działający na rzecz Skarbu Państwa (art. 3 ust. 4 Ustawy). Dopiero zatem nabycie przez „nierolnika” nieruchomości rolnej o pow. mniejszej niż 0,3 ha odbywa się bez żadnych ograniczeń (art. 1a pkt 1 lit. b Ustawy).
Ponadto, konflikty pomiędzy mieszkańcami obszarów wiejskich prowadzącymi działalność rolniczą a napływowymi mieszkańcami wsi często wynikają z przenikania się zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej, co z kolei jest konsekwencją braku odpowiedniego planowania przestrzennego.
Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii prowadzi intensywne prace nad reformą systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Nowa ustawa ma zawierać skuteczne regulacje gwarantujące ochronę interesu społeczności lokalnych, które stopniowo będą przybliżać do ładu przestrzennego. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii dostrzega odmienne wyzwania stające przed gospodarowaniem przestrzenią na wsi i w miastach, dlatego zwróciło się do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z prośbą o współpracę w zakresie wypracowania optymalnych regulacji planistycznych dla rolniczej przestrzeni produkcyjnej na terenach wiejskich. Jedną z propozycji zmian w systemie planowania jest wprowadzenie planów urządzeniowo-rolnych gminy.
Plan urządzeniowo-rolny gminy jest opracowaniem planistycznym, rozwijającym zagadnienia uznane za priorytetowe w opracowaniach strategicznych. W szczególności porusza problematykę związaną z rolnictwem, a także ochroną środowiska naturalnego oraz z turystyką i rekreacją. Plan zawiera analizę stanu istniejącego rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz problematykę, która na nią pośrednio lub bezpośrednio oddziałuje.
Zdaniem resortu rolnictwa, wprowadzenie reformy planowania przestrzennego przyczyni się do zmniejszenia konfliktów na obszarach wiejskich poprzez wskazanie terenów na których jest prowadzona działalność rolnicza i jednocześnie objętych zakazem zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej.
Źródło: KRIR