W odpowiedzi na wniosek samorządu rolniczego w sprawie zniesienia strefy różowej ASF w gminie Stubno, Inspekcja Weterynaryjna informuje co następuje.
Wystąpienie afrykańskiego pomoru świń (ASF) u świń w gospodarstwie (ognisko) wiąże się z koniecznością podjęcia przez Inspekcję Weterynaryjną stanowczych działań celem jak najszybszej likwidacji tego ogniska oraz prowadzenia działań mających na celu ustalenie źródła choroby oraz czy nie doszło do przeniesienia choroby do innych gospodarstw (lub innych podmiotów, np. rzeźni). Działania te określone są w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2020 r. poz. 1421) oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 sierpnia 2021 r. w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń (Dz. U. poz. 1485). Ponadto aktami wiodącymi w tej sprawie jest nowe unijne „Prawo o zdrowiu zwierząt”, określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt (Dz.U.UE.L.2016.84.1 z dnia 2016.03.31). Aktem wykonawczym w zakresie zwalczania ASF jest rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2021/605 z dnia 7 kwietnia 2021 r. ustanawiające szczególne środki zwalczania afrykańskiego pomoru świń (Dz.U.UE.L.2021.129.1 z dnia 2021.04.15), a także rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) 2020/687 z dnia 17 grudnia 2019 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do przepisów dotyczących zapobiegania niektórym chorobom umieszczonym w wykazie oraz ich zwalczania (Dz.U.UE.L.2020.174.64 z dnia 2020.06.03). Na tej podstawie, w przypadku stwierdzenia ogniska ASF podejmowane są czynności prowadzone pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej.
Nowe prawo uprościło niektóre procedury stosowane przy zwalczaniu, np. dało możliwość wcześniejszej niż dotychczas sprzedaży świń do uboju z obszarów zapowietrzonych i zagrożonych chorobą czy ponownego wprowadzenia zwierząt do gospodarstwa (zakładu wg nowego nazewnictwa).
Zmieniona została także kolorystyka i nazewnictwo ustanawianych obszarów określonych w rozporządzeniu wykonawczym Komisji 2021/605:
- obszar objęty ograniczeniami I oznaczony jest kolorem niebieskim (dawniej: obszar ochronny – strefa żółta),
- obszar objęty ograniczeniami II oznaczony jest kolorem różowym (dawniej: obszar objęty ograniczeniami — strefa czerwona),
- obszar objęty ograniczeniami III oznaczony jest kolorem czerwonym (dawniej: obszar zagrożenia — strefa niebieska).
Lokalizację ognisk choroby i wyznaczone strefy w Polsce zobrazowano na stronie https://bip.wetgiw.gov.pl/asf/mapa/
Stwierdzenie ASF zarówno u świń jak i u dzików określa się teraz wspólnym mianem ogniska. Pierwsze ognisko afrykańskiego pomoru świń u dzików w powiecie przemyskim w gminie Stubno potwierdzono 6 listopada 2021 r., zaledwie kilkaset metrów od granicy z Ukrainą. Był to zarazem pierwszy dodatni dzik potwierdzony poniżej linii autostrady A4, która na całym swoim podkarpackim odcinku liczącym 167 km zamknięte ma przejścia wygrodzone dla zwierząt z ukierunkowaniem na dziki. Najpierw zamknięto przejścia na odcinku od granicy z Ukrainą do Rzeszowa (17.02.2020), następnie na odcinku do granicy z woj. małopolskim (30.09.2020). Ponadto w ciągu całej autostrady A4 na Podkarpaciu w miejscach, gdzie zlokalizowane są przejazdy dla okolicznych mieszkańców, stosowane są opryski preparatem odstraszającym dziki Penergetic b wv. M. in. to rozwiązanie okazało się skutecznym zabezpieczeniem gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną na południe od A4, czego dowodem było brak ognisk choroby. Stwierdzone w powiecie przemyskim ogniska ASF, zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie od granicy polsko-ukraińskiej są związane z migracją dzika przez granicę państwa. Zdarzenia te potwierdza Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej. Ukraina na całym swoim terytorium odnotowuje ASF u świń i dzików. Aby zapobiec/ograniczyć ekspansję wirusa, niezwłocznie zorganizowane zostały na tamtym obszarze liczne aktywne przeszukiwania padłych dzików i/lub ich szczątków, czego efektem było znalezienie zwłok padłych dzików. W zdecydowanej większości okazały się pozytywne, potwierdzając zakażenie wirusem ASF. W sumie w ub. r. stwierdzono w powiecie przemyskim 9 ognisk u 35 dzików. Wzmożony został także odstrzał sanitarny dzików. W całym roku 2021 roku w tym powiecie w ten sposób pozyskano 577 dzików, nie licząc polowań wykonywanych przez myśliwych w ramach rocznego planu łowieckiego. Działania te są kontynuowane w roku bieżącym. Zarówno w sprawie poszukiwań, jak i odstrzału sanitarnego dzików (najwięcej w obwodach łowieckich będących w dzierżawie kół łowieckich stowarzyszonych z Zarządzie Okręgowym Polskiego Związku Łowieckiego w Przemyślu) na wniosek Podkarpackiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii (PWLW) wydane zostały rozporządzenia przez Wojewodę Podkarpackiego.
PWLW wielokrotnie występował za pośrednictwem Głównego Lekarza Weterynarii do Komisji Europejskiej o zniesienie stref. Ostatni raz w październiku 2021 r., czego efektem było zniesienie obszaru objętego ograniczeniami III (strefa czerwona) w powiatach: niżańskim, leżajskim, przeworskim i części pow. jarosławskiego. Jak zapisano w rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) 2021/2024 z dnia 18 listopada 2021 r. zmieniającym załącznik I do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/605 ustanawiającego szczególne środki zwalczania afrykańskiego pomoru świń cyt. „…z powodu niewystąpienia ognisk afrykańskiego pomoru świń u utrzymywanych świń na tych obszarach objętych ograniczeniami III przez ostatnich dwanaście miesięcy.
Komisja Europejska ustanowiony w wyniku wystąpienia ognisk ASF u świń obszar objęty ograniczeniami III (strefa czerwona) znosi po upływie min. 12 m-cy, na wniosek Głównego Lekarza Weterynarii, poprzedzony wnioskiem Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii w porozumieniu z właściwymi miejscowo powiatowymi lekarzami weterynarii. Decyzja ta uzależniona jest od aktualnej sytuacji epizootycznej w danym regionie. W przypadku obszaru objętego ograniczeniami II (strefa różowa) okres konieczny do zniesienia tej strefy wynosi od 12 do nawet 24 m-cy. Ostatni dodatni wynik badania w kierunku afrykańskiego pomoru świń uzyskano od dzika pochodzącego z gminy Stubno w powiecie przemyskim 21 stycznia br. Dlatego też w obecnej sytuacji epizootycznej brak możliwości złożenia skutecznego wniosku o zniesienie strefy różowej. Wpływ na nią ma i mieć będą wprowadzone działania zapobiegawcze (jak np. stosowanie bariery odstraszającej na dziki ww. preparatem na granicy państwa na odcinku pomiędzy Korczową a Medyką, jak i doraźne, opisane powyżej. Niestety, brak wpływu na działania lub ich brak prowadzone po stronie ukraińskiej nie jest korzystne, dlatego też stosowanie tej bariery odstraszającej, prowadzenie poszukiwań padłych dzików, także z udziałem żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej oraz wzmożony odstrzał, znacząco ograniczy lub nawet zapobiegnie przenikaniu potencjalnie zakażonych zwierząt oraz wyeliminuje zagrożenie po polskiej stronie. Bardzo ważnym elementem walki z ASF jest bioasekuracja gospodarstw trzody chlewnej, aby nie dopuścić do zakażeń świń, co niestety skutkowałoby ustanowieniem strefy czerwonej i wprowadzeniem dodatkowych obostrzeń
Na zakończenie chciałbym zapewnić o staraniach zmierzających do poprawy sytuacji epizootycznej województwa, co ma odzwierciedlenie w licznych działaniach podejmowanych przez Inspekcję Weterynaryjną pod przewodnictwem Wojewody Podkarpackiego w ramach Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz przy wsparciu innych służb, straży i inspekcji.