W związku z pismem znak KRIR/JM/1082/2024 w sprawie harmonogramu wsparcia dla rolników, którzy ponieśli straty w wyniku powodzi, uprzejmie informuję co następuje.
W dniu 4 października 2024 r. została opublikowana ustawa z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 5 października 2024 r. Na podstawie art. 37 tej ustawy w wypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników, które poniosły szkody w związku z wystąpieniem tej klęski, zwalnia się z obowiązku opłacania należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników oraz na ubezpieczenie zdrowotne za osoby objęte tymi ubezpieczeniami, na rok poczynając od następnego terminu płatności składki przypadającego po wprowadzeniu tego stanu klęski żywiołowej.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego realizuje również wnioski rolników w zakresie odroczenia terminu płatności składek na ubezpieczenie społeczne rolników, rozłożenia zaległości z tytułu składek na dogodne raty oraz o umorzenia w całości lub w części należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników, na podstawie przepisu art. 41a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Podczas rozpatrywania wniosków o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne jednostki organizacyjne KRUS są zobowiązane stosować także przepisy rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (2). Według stanu na dzień 2 sierpnia 2024 r. wykorzystanie limitu pomocy de minimis w rolnictwie stanowi 100%, co oznacza, że do końca bieżącego roku kalendarzowego (tj. do czasu odnowienia limitu od 1 stycznia 2025 r.) brak jest możliwości umarzania należności objętych pomocą de minimis w rolnictwie.
Ponadto w związku z ogłoszonym stanem klęski żywiołowej w południowo- zachodniej części Polski w październiku br. dla emerytów i rencistów KRUS, zamieszkujących w województwie dolnośląskim i opolskim, termin wypłaty świadczeń przypadający „20” został przesunięty na „10” (pierwszy termin wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych funkcjonujący w KRUS). W konsekwencji około 30 tys. emerytów i rencistów otrzymało świadczenia do 10 października br., czyli o 10 dni wcześniej.
Od 5 października 2024 r. na podstawie przepisów ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z którymi KRUS przyznaje prawo i wypłaty zasiłków opiekuńczych dla ubezpieczonych rolników/ domowników z powodu sprawowania opieki nad:
- dzieckiem do ukończenia 8 lat,
- dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat,
- dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego lub z orzeczeniem o potrzebie zajęć rewalidacyjno- wychowawczych,
- osobą dorosłą posiadającą orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych
- w związku z zamknięciem z powodu powodzi żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna.
Wysokość zasiłku za każdy dzień opieki wynosi 1/30 kwoty emerytury podstawowej tj. 53,43 zł.
Uruchomiona została również pomoc z Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników, którą objęte będą dofinansowania wyjazdów kolonijnych dla dzieci rolników. FSUSR jest w trakcie przygotowania procedur zmierzających do udzielenia wsparcia na rzecz dzieci i młodzieży z terenów objętych stanem klęski żywiołowej w formie „zielonych szkół”.
W dniu 16 października br. rozpoczęła się wypłata zaliczek na poczet płatności bezpośrednich oraz płatności II filaru WPR za 2024 r. W pierwszej kolejności zaliczki
trafiają do powiatów, które ucierpiały podczas wrześniowej powodzi.
W porównaniu z ubiegłym rokiem, w kampanii 2024 r. został zwiększony zakres realizowanych zaliczek. Zaliczki będą wypłacane nie tylko z tytułu podstawowych płatności bezpośrednich, przejściowego wsparcia krajowego oraz płatności ONW, lecz także z tytułu ekoschematów obszarowych oraz płatności rolno-środowiskowo- klimatycznych, ekologicznych i zalesieniowych (w kampanii 2023 r. zaliczki były wypłacane tylko z tytułu płatności ONW).
W ciągu pierwszego tygodnia realizacji zaliczek (od 16 do 23 października 2024 r.) na konta rolników ma trafić 3,3 mld zł w ramach zaliczek płatności bezpośrednich i obszarowych II filaru WPR za 2024 r., w tym ponad 400 mln zł z tytułu ekoschematów (z wyłączeniem dobrostanu).
Ponadto 27 września br. opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie obszarów, które uznaje się za objęte działaniem siły wyższej lub wystąpieniem nadzwyczajnych okoliczności, oraz warunków i wymogów dla poszczególnych rodzajów pomocy, na które miały wpływ działanie tej siły wyższej
lub wystąpienie tych nadzwyczajnych okoliczności.
Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia, rolnicy z terenów, na których obowiązuje stan klęski żywiołowej, są zwolnieni z obowiązku złożenia w biurze powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pisemnego oświadczenia o wystąpieniu siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności i zachowują prawo do otrzymania płatności bezpośrednich, w tym ekoschematów obszarowych i ekoschematu Dobrostan zwierząt oraz płatności obszarowych (m.in. rolno- środowiskowo-klimatycznych), leśnych lub zadrzewieniowych (o charakterze inwestycyjnym) w ramach II filaru Wspólnej Polityki Rolnej.
Nie będą też wobec nich stosowane kary za niespełnienie warunków i wymogów dotyczących przyznawania płatności oraz norm i wymogów warunkowości, jeśli nie zostały spełnione na skutek wystąpienia siły wyższej. Na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2015 r., poz. 187), uruchomiono pomoc skierowaną do producentów rolnych, w których gospodarstwach rolnych poniesione zostały straty powstałe na skutek powodzi, która miała miejsce we wrześniu 2024 r., i w związku z którą wprowadzono stan klęski żywiołowej.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami ww. rozporządzenia, o pomoc finansową mogą ubiegać się producenci rolni, w których gospodarstwach rolnych powstały szkody w uprawach kukurydzy, buraków cukrowych, ziemniaków, soi, konopi włóknistych, tytoniu, chmielu, lnu, winorośli, ziół, słonecznika lub warzyw spowodowane wystąpieniem powodzi, która miała miejsce we wrześniu 2024 r., w związku z którą wprowadzono stan klęski żywiołowej.
Wysokość pomocy ustala się jako iloczyn powierzchni uprawy kukurydzy, buraków cukrowych, ziemniaków, soi, konopi włóknistych, tytoniu, chmielu, lnu, winorośli, ziół, słonecznika lub warzyw wskazanej w oświadczeniu, na której powstały szkody spowodowane wystąpieniem powodzi, która miała miejsce we wrześniu 2024 r., w związku z którą wprowadzono stan klęski żywiołowej, i stawki tej pomocy.
Stawka wynosi:
- 5000 zł na 1 ha powierzchni uprawy kukurydzy, buraków cukrowych,
ziemniaków, konopi włóknistych, tytoniu, chmielu, lnu, winorośli, ziół,
słonecznika lub warzyw, - 4000 zł na 1 ha powierzchni uprawy soi.
Powierzchnia uprawy kukurydzy, buraków cukrowych, ziemniaków, soi, konopi włóknistych, tytoniu, chmielu, lnu, winorośli, ziół, słonecznika lub warzyw, na której powstały szkody spowodowane wystąpieniem powodzi, która miała miejsce we wrześniu 2024 r., w związku z którą wprowadzono stan klęski żywiołowej, jest ustalana na podstawie danych udostępnionych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy.
Uznaje się, że na obszarach zalanych w wyniku powodzi, która miała miejsce we wrześniu 2024 r., w związku z którą wprowadzono stan klęski żywiołowej, szkody w uprawach kukurydzy, buraków cukrowych, ziemniaków, soi, konopi włóknistych, tytoniu, chmielu, lnu, winorośli, ziół, słonecznika lub warzyw spowodowane wystąpieniem tej powodzi wynoszą 100% rocznej produkcji roślinnej z tych upraw.
Pomoc jest przyznawana w drodze decyzji kierownika biura powiatowego Agencji, na wniosek producenta rolnego złożony do dnia 15 listopada 2024 r. za pomocą systemu teleinformatycznego Agencji.
Jednocześnie na podstawie przepisów ww. rozporządzenia producenci rolni mogą również ubiegać się o pomoc w równowartości III i IV raty podatku rolnego dla gospodarstw rolnych, w których powstały szkody w uprawach rolnych spowodowane wystąpieniem powodzi, która miała miejsce we wrześniu 2024 r. i szkody te zostały oszacowane przez komisje powołane przez wojewodów właściwych ze względu na miejsce wystąpienia szkód.
Pomoc jest przyznawana w drodze decyzji kierownika biura powiatowego Agencji, na wniosek producenta rolnego złożony do dnia 29 listopada 2024 r. za pomocą systemu teleinformatycznego Agencji. Wypłata pomocy planowana jest do końca bieżącego roku.
Zwolniono z opłat za badania gleb oraz doradztwo w Stacjach Chemiczno-Rolniczych
W Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej opracowano, w ramach działań pomocowych, instrukcje działań dla OSChR, opracowano zalecenia dla rolników w zakresie badania gleb i wykorzystania wyników, gromadzone są wykazy gmin i miejscowości objętych powodzią, prowadzony jest bezpośredni kontakt pracowników OSChR z ODR-ami, wojewodami i poszkodowanymi rolnikami. Zamieszczane są informacje na stronach internetowych OSChR. Poszkodowani przez powódź rolnicy mogą zgłaszać się do najbliższej położonej OSChR w celu wykonania m.in. bezpłatnych badań gleby, uzyskania zaleceń, szkoleń. Wykonanie badań gleb pozwoli poszkodowanym na ocenę możliwości prowadzenia produkcji rolniczej na terenach, które zostały dotknięte powodzią.
Komunikaty w zakresie ochrony roślin
Instytut Ochrony Roślin–PIB rozpoczął na stronie internetowej – Platforma Sygnalizacji Agrofagów – zamieszczanie komunikatów dotyczących ochrony roślin na terenach dotkniętych przez powódź. Terminy publikowania kolejnych komunikatów będą skorelowane z kalendarzem działań związanych z ochroną rośli, tak aby zapewnić aktualność zaleceń na dzień ich publikacji. Komunikaty będą zamieszczane co najmniej do czasu zasiewów wiosennych w roku 2025.
Koordynacja działań podmiotów certyfikujących w integrowanej produkcji roślin
Na terenach dotkniętych przez powódź rolnicy, uczestniczący w systemie jakości i certyfikacji żywności integrowanej produkcji, objętym ekoschematem w ramach Planu Strategicznego dla WPR i korzystający także z preferencji w innych działaniach Planu Strategicznego, mogą mieć trudności z uzyskaniem certyfikatu (np. w związku ze zniszczeniem upraw, wymaganych dokumentów, etc.). W związku z tym, Ministerstwo skierowało do podmiotów certyfikujących wytyczne dotyczące postępowania na terenach popowodziowych, tak aby zapewnić poszkodowanym rolnikom uzyskanie certyfikatów i możliwość skorzystania w ten sposób ze wsparcia w ramach Planu Strategicznego.
- Wydłużono poszkodowanym w powodzi termin, tj. do dnia 31 grudnia 2027 r., na przygotowanie miejsc do przechowywania nawozów naturalnych.
Poszkodowani w wyniku powodzi producenci rolni mają wydłużony czas na przygotowanie miejsc do przechowywania nawozów naturalnych. - Zwolniono, do dnia 31 grudnia 2025 r., poszkodowanych rolników z ponoszenia opłat za przechowywanie nawozów naturalnych, prowadzenie dokumentacji niezgodnie z programem azotanowym oraz za brak planu nawożenia azotem.
Poszkodowani w wyniku powodzi producenci rolni nie będą ponosili opłat (nie będą nakładane kary) z tytułu przechowywania nawozów naturalnych, prowadzenia dokumentacji niezgodnie z programem azotanowym oraz za brak planu nawożenia azotem.
Planowane jest uruchomienie naboru w ramach operacji typu „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 (poddziałanie 5.2).
Aktualnie trwają pilne prace nad projektem nowelizacji rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie pomocy finansowej na operacje tego typu, w celu skoncentrowania środków na pomocy rolnikom z obszarów objętych stanem klęski żywiołowej. Nowelizacja zakłada, także uproszczenia procesu ubiegania się o pomoc oraz wydłużenia dotychczas ustalonego terminu na rozliczenie operacji.
O przyznanie wsparcia będą mogli starać się rolnicy, którzy ponieśli straty w uprawach rolnych lub zwierzętach gospodarskich na poziomie co najmniej 30% średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie.
Wsparcie uruchomione zostanie wyłącznie dla gospodarstwach na obszarach objętych stanem klęski żywiołowej, w których powstały szkody w wyniku powodzi we wrześniu 2024 r.
Za oszacowanie wysokości poniesionych strat w gospodarstwie rolnika odpowiedzialna jest komisja powołana przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce ich wystąpienia.
Maksymalna kwota wsparcia w ramach poddziałania 5.2 wynosi do 300 tys. zł, (wsparcie polega na refundacji 80% kosztów kwalifikowalnych).
Na podstawie oszacowanej przez komisję wartości szkód w składniku gospodarstwa, którego odtworzenia dotyczy wniosek o przyznanie pomocy, określana zostanie wysokość wsparcia, jaką może otrzymać rolnik, z uwzględnieniem wcześniej wskazanego limitu pomocy na gospodarstwo i beneficjenta. Ogłoszenie naboru wniosków o przyznanie pomocy w ramach poddziałania 5.2 planowane jest jeszcze w tym roku, a nabór powinien być prowadzony co najmniej do końca roku 2024. Rolnicy będą mogli złożyć wnioski o płatność końcową do 31 sierpnia 2025 r. Na dodatkowy nabór w ramach poddziałania 5.2 PROW 2014-2020 możemy przeznaczyć ok 20 mln zł. Równocześnie trwają prace nad wprowadzeniem do Planu Strategicznego dla WPR na lata 2023-2027 interwencji na rzecz odtwarzania potencjału produkcyjnego zniszczonego w wyniku katastrof.
Decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w rejonach dotkniętych powodzią zostają zawieszone kontrole realizowane w ramach działań planowych jednostek podległych Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Prowadzone będą jedynie kontrole dotyczące bezpieczeństwa żywności i pasz, ochrony zdrowia zwierząt oraz ochrony zwierząt. Inspekcja Weterynaryjna (IW) na bieżąco dokonuje kontroli, będących w jej kompetencji, zakładów produkcji żywności, celem sprawdzenia ich bezpieczeństwa i dopuszczenia do dalszej produkcji. Jednocześnie prowadzone są indywidualne kontrole gospodarstw utrzymujących zwierzęta.
Ponadto IW kontaktuje się z gospodarstwami, które poniosły szkody w zbożach lub paszach do karmienia zwierząt, celem ustalenia zasad ich wywozu do właściwych przedsiębiorstw zajmujących się utylizacją. Jednocześnie powiatowi lekarze weterynarii dokumentują straty w wizytowanych podmiotach objętych nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie:
- pasz gotowych,
- zwierząt,
- produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego wytworzonych w ramach
sprzedaży bezpośredniej (SB), rolniczego handlu detalicznego (RHD) oraz
działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (MLO).
Dodatkowo Główny Lekarz Weterynarii polecił, aby środki odkażające będące w dyspozycji powiatowych lekarzy weterynarii były nieodpłatnie przekazywane do gospodarstw, gdzie możliwe jest szybkie przywrócenie produkcji zwierzęcej.
Do podmiotów sektora rybactwa śródlądowego poszkodowanych podczas powodzi w 2024 r. propozycja pomocy skierowanej bezpośrednio przewiduje następujące stawki:
- 8 000 zł na każdy ha powierzchni gruntów pod stawami zarybionymi;
- 600 zł na 1 m3 kubatury pozostałych obiektów akwakultury (objętości innych niż stawy urządzeń do chowu i hodowli ryb, w tym basenów i torów wodnych);
- 500 zł na każdy ha powierzchni obwodu rybackiego, znajdującego się w granicach objętych stanem klęski żywiołowej.
Założono, że pomocą zostanie objęte 750 ha stawów typu karpiowego (co przy stawce 8 tys. zł/ha oznacza wsparcie na poziomie 6 mln zł). Ponadto 5000 m3 kubatury urządzeń hodowlanych w ramach intensywnej akwakultury (co przy stawce 600 zł/ m3 oznacza wsparcie na poziomie 3 mln zł). Z kolei w przypadku obwodów rybackich założona wsparcie 8 000 ha wód (co przy stawce 500 zł/ha oznacza wsparcie na poziomie 4 mln zł). Weryfikacja wystąpienia strat powinna być przeprowadzona przez powołane do tego celu komisje ds. szacowania strat. Oszacowana wartość tak udzielanej pomocy opiewa na 13 mln zł (nie wliczając infrastruktury technicznej).
Uruchomienie pomocy dla sektora rybackiego powinno nastąpić najszybciej jak to możliwe w 2025 r.
W celu utylizacji produktów rolnych z terenów objętych powodzią Ministerstwo zwróciło się do wszystkich biogazowni w Polsce oraz wytwórców bioetanolu z pytaniem o gotowość do odbioru tych produktów. Zgłoszenie się nie oznaczało obowiązku nawiązania współpracy z poszkodowanymi rolnikami, a zasady odbioru (np. cena za surowiec, koszty transportu itp.) ustalane są indywidualnie pomiędzy zainteresowanymi. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi przygotowano listy podmiotów zainteresowanych odbiorem produktów, które zostały wysłane do wykorzystania do:
- 231 urzędów gmin z terenów objętych stanem klęski żywiołowej;
- wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego, oddziałów Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z terenów objętych stanem klęski żywiołowej;
- Głównego Lekarza Weterynarii.
Ponadto, Minister Klimatu i Środowiska w dniu 25 września 2024 r. wydał „Wytyczne w sprawie postępowania z odpadami z obszaru objętego stanem klęski żywiołowej” obejmujące m.in. zagadnienia związane z klasyfikacją i postępowaniem z odpadami na terenach dotkniętych powodzią, decyzjami dotyczącymi zbierania, przetwarzania lub transportu odpadów, warunkami dotyczącymi transportu odpadów – odbiór odpadów i przewiezienie ich do wyznaczonej instalacji przetwarzającej odpady lub miejsca ich zbierania, warunkami dotyczącymi magazynowania odpadów oraz warunkami dotyczącymi przetwarzania odpadów.
Na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w dniu 7 października 2024 r. zamieszone zostały wytyczne dla rolników dotyczące działań, które należy podjąć po ustąpieniu wód powodziowych. Zalecenia dotyczą upraw polowych oraz trwałych użytków zielonych. Obejmują one zagadnienia takiej jak:
- Pierwsze działania po ustąpieniu wód powodziowych,
- Zalecenia dotyczące upraw polowych oraz trwałych użytków zielonych,
- Tereny poddane dużym spływom i infiltracji wód,
- Przygotowanie pól pod zasiewy, Przygotowanie pól pod rośliny jare,
- Zalecenia dla obszarów popowodziowych w zakresie wapnowania,
- Ryzyko zanieczyszczenia gleb i roślin,
- Zalecenia w zakresie zabiegów agrotechnicznych oraz prac renowacyjnych na trwałych użytkach zielonych.