Powszechny Spis Rolny został przeprowadzony w okresie od 1 września do 30 listopada 2020 roku. Spis obejmował gospodarstwa rolne, których użytkownikami były osoby fizyczne (gospodarstwa indywidualne) oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Spisem nie byli objęci właściciele ziemi, którzy nie prowadzą działalności rolniczej, a także użytkownicy poniżej 1 ha użytków rolnych, prowadzący działalność rolniczą na małą skalę. W spisie uwzględniany był stan faktyczny, a nie stan prawny.
Celem spisu było między innymi dostarczenie danych na potrzeby negocjacji z Unią Europejską, w zakresie rodzaju i wielkości dopłat unijnych dla rolnictwa i obszarów wiejskich oraz zmiany, jakie zaszły w rolnictwie od 2010 roku.
Według wstępnych wyników spisu, liczba gospodarstw rolnych w województwie podkarpackim wyniosła 113,9 tys. i w porównaniu z wynikami Powszechnego Spisu Rolnego 2010, zmniejszyła się o 26,6 tys., tj. o 18,9% (w kraju odnotowano spadek o 12,7%). Gospodarstwa z województwa podkarpackiego stanowiły 8,6% gospodarstw rolnych w kraju. Na Podkarpaciu, podobnie jak i w kraju, dominowały gospodarstwa indywidualne, które w 2020 roku stanowiły 99,5% ogółu gospodarstw rolnych (w kraju 99,4%).
Struktura gospodarstw rolnych w województwie podkarpackim nadal pozostaje rozdrobniona. W 2020 roku, podobnie jak i dziesięć lat wcześniej, przeważały gospodarstwa o powierzchni do 5 ha użytków rolnych (79,4% ogółu gospodarstw). Jednak w porównaniu z 2010 rokiem ich udział zmniejszył się o 2,5 p.proc. Z kolei wzrósł (o 1,6 p.proc.) odsetek gospodarstw o powierzchni powyżej 15 ha użytków rolnych.
W ciągu ostatnich 10 lat, powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych na Podkarpaciu, zmniejszyła się o 47 tys. ha (o 7,7%) i w 2020 roku zajmowała 562,4 tys. ha.
Zwiększyła się średnia powierzchnia ogólna gospodarstwa rolnego z 5,2 ha w 2010 roku do 5,8 ha w 2020 roku (użytków rolnych z 4,3 ha do 4,9 ha). W Polsce ogólna przeciętna powierzchnia jednego gospodarstwa była ponad dwa razy większa i wyniosła 12,4 ha (użytków rolnych – 11,1 ha).
Gospodarstwa rolne i średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie rolnym
Średnia powierzchnia użytków rolnych przypadająca na gospodarstwo była najwyższa w powiecie bieszczadzkim (9,0 ha). Najniższą średnią powierzchnię użytków rolnych przypadającą na gospodarstwo odnotowano w powiecie brzozowskim (3,3 ha).
Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie rolnym według powiatów w 2020 r.
Wstępne wyniki spisu rolnego pokazują, że powierzchnia zasiewów w gospodarstwach rolnych w 2020 roku wyniosła 302,4 tys. ha i była większa o 6 tys. ha w porównaniu z 2010 rokiem.
W strukturze zasiewów w 2020 roku, podobnie jak i w latach poprzednich, dominowały zboża (zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi oraz gryka, proso i inne zbożowe, łącznie z kukurydzą na ziarno). Zajmowały one powierzchnię 229,1 tys. ha, co stanowiło 75,8% ogólnej powierzchni zasiewów (w 2010 roku – 74,0%). W porównaniu z wynikami spisu rolnego z 2010 roku, powierzchnia zbóż zwiększyła się o 4,5%. W okresie dziesięciolecia 2010–2020 odnotowano znaczny wzrost (o 62,5%) powierzchni uprawy rzepaku i rzepiku. Natomiast zmniejszyła się (o ponad 50%) powierzchnia uprawy ziemniaków. Mniejszy niż dziesięć lat wcześniej był również areał uprawy buraków cukrowych (o 22,3%).
Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów
W porównaniu z wynikami poprzedniego spisu, odnotowano spadek pogłowia większości gatunków zwierząt gospodarskich. Według wstępnych danych PSR 2020, pogłowie bydła ogółem na Podkarpaciu liczyło 79,0 tys. szt., co stanowiło 1,3% pogłowia bydła w kraju. W porównaniu z 2010 rokiem liczebność stada zmniejszyła się o 34,7 tys. szt., tj. o 30,5% (w kraju nastąpił wzrost o 9,8%). Odnotowano również spadek o 40,5% pogłowia krów (w kraju o 6,4%). Pogłowie trzody chlewnej wyniosło 135,1 tys. szt., co stanowiło 1,2% pogłowia świń w kraju. W porównaniu z PSR 2010 stado trzody chlewnej zmniejszyło się o 54,4% (w Polsce odnotowano spadek o 26,8%).
Pogłowie bydła i trzody chlewnej
Zużycie nawozów mineralnych, łącznie azotowych, fosforowych i potasowych (NPK), na 1 ha użytków rolnych wyniosło przeciętnie 85,9 kg (65,1 kg w 2010 roku). W stosunku do 2010 roku w największym stopniu zwiększyło się zużycie nawozów potasowych (o 70,2%) i wyniosło 27,4 kg na 1 ha użytków rolnych. Pod uprawy zastosowano 40,5 kg/ha nawozów azotowych i 18,0 kg/ha nawozów fosforowych, więcej niż w 2010 roku odpowiednio o 16,7% i o 25,9%.
Zużycie nawozów mineralnych w województwie podkarpackim było jednym z najniższych w Polsce i stanowiło 64,6% krajowego zużycia NPK na 1 ha użytków rolnych (w kraju wyniosło 132,9 kg).
Zużycie nawozów wapniowych w województwie podkarpackim na 1 ha użytków rolnych wyniosło 71,3 kg (w kraju – 91,3 kg). W porównaniu z 2010 rokiem zużycie nawozów wapniowych było ponad 4-krotnie wyższe.
Według wstępnych danych Powszechnego Spisu Rolnego w 2020 roku, w gospodarstwach rolnych na Podkarpaciu było 91,3 tys. ciągników, tj. o 4,9% mniej niż w 2010 roku. Na 100 gospodarstw przypadało 80 ciągników (w 2010 roku – 68). Średnia powierzchnia przypadająca na 1 ciągnik zmniejszyła się z 6,3 ha użytków rolnych w 2010 roku do 6,2 ha w 2020 roku (w kraju z 10,5 ha do 10,1 ha).
W stosunku do wyników poprzedniego spisu rolnego, przy utrzymującej się od lat przewadze zbóż w strukturze powierzchni zasiewów i wzroście powierzchni uprawy rzepaku, zwiększyła się liczba kombajnów do zbioru tych ziemiopłodów (o 27,3%). Natomiast mniej było kombajnów do zbioru buraków cukrowych (o 58,7%), silosokombajnów (o 50,5%) oraz kombajnów ziemniaczanych (o 0,3%).
Irena Trzyna, Marek Tomczyk
Urząd Statystyczny w Rzeszowie