W odpowiedzi na pismo z dnia 22 października 2024 r. znak: KRIR/MR/1128/2024 w sprawie umożliwienia zebrania biomasy z całej powierzchni trwałych użytków zielonych (TUZ) objętych zobowiązaniami rolno-środowiskowo-klimatycznymi w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014- 2020) i Planu Strategicznego na lata 2023-2027 (PS WPR 2023-2027), z przeznaczeniem na paszę dla zwierząt, w związku z trudnościami w uzyskaniu paszy z powodu niekorzystnych warunków pogodowych, uprzejmie informuję, co następuje.
Na wstępie należy wskazać, że celem 5-letnich dobrowolnych zobowiązań rolno- środowiskowo-klimatycznych zarówno w ramach PROW 2014-2020 i PS WPR 2023-2027 podejmowanych przez beneficjentów (rolnicy lub zarządcy) jest rekompensata poniesionych kosztów dodatkowych działań/wymogów realizowanych w celu osiągnięcia określonych celów środowiskowych. Wymogi były przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską (KE), w tym z Dyrekcją Generalną do spraw Środowiska (DG Envi), podczas których KE przywiązywała szczególną wagę do zwiększenia poziomu ich ambicji i ich silniejszego ukierunkowania na presje środowiskowe. Ponadto, szczegółowe wymogi były szeroko konsultowane w gremiach naukowych i ze środowiskiem rolniczym na etapie tworzenia i konsultacji zarówno PROW 2014-2020, jak i PS WPR 2023-2027, zatwierdzonych decyzjami KE.
W przypadku wdrażania zarówno na obszarach Natura 2000, jak i poza nimi pakietów przyrodniczych PROW 2014-2020 (Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 i Pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 (kontynuacja do 2026 r.) oraz przyrodniczych Interwencji rolno- środowiskowo-klimatycznych (Interwencja 1. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000, Interwencja 2. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000 i Interwencja 3. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000), celem zasadniczym jest zachowanie właściwego stanu najcenniejszych siedlisk przyrodniczych i siedlisk lęgowych ptaków występujących na łąkach i pastwiskach, w tym tych wskazanych w dyrektywach UE: siedliskowej i ptasiej, chronionych w ramach sieci Natura 2000. Wymogi w ramach tych pakietów/interwencji zostały skonstruowane w taki sposób, aby osiągnąć w jak największym stopniu ww. cel. Pakiety/interwencje te ukierunkowane są m.in. na ekstensyfikację gospodarowania, stosowanie odpowiednich ilości i terminów wykonywanych pokosów lub intensywności wypasu. Jednym z wymogów w ramach wariantów ww. pakietów/interwencji jest pozostawienie powierzchni nieskoszonych. Zachowanie tych powierzchni odgrywa istotną rolę z uwagi na to, że stanowią one ostoje dla fauny, tworzą „bank nasion” cennych gatunków roślin, a także wpływają korzystnie na roślinny skład gatunkowy siedlisk oraz ich strukturę stanowiąc jednocześnie siedlisko sprzyjające bezkręgowcom. Dodatkowo, kalkulacja stawek płatności sporządzona dla poszczególnych wariantów tych pakietów/interwencji uwzględnia przede wszystkim utracony dochód z tytułu ekstensyfikacji produkcji, a także utraconą wartość biomasy (paszy), wynikającą z opóźnionego terminu wykonywanych pokosów oraz ograniczeniu ich liczby oraz obowiązku pozostawienia części działki rolnej nieskoszonej. Ponadto, ekspert przyrodniczy/doradca rolnośrodowiskowy uszczegóławiając ten wymóg w planie działalności rolnośrodowiskowej przy użytkowaniu kośnym lub kośno-pastwiskowym może doprecyzować % pozostawianej w danym roku powierzchni nieskoszonej (do skoszenia w następnym roku) lub dopuścić (i uzasadnić) w danym roku na działkach rolnych o powierzchni do 0,5-1 ha rezygnację z pozostawiania fragmentów nieskoszonych i koszenia w danym roku całych powierzchni TUZ na działkach rolnych.
Mając na uwadze powyższą argumentację, MRiRW nie widzi uzasadnienia umożliwienia zebrania biomasy z całej powierzchni TUZ objętych zobowiązaniami rolno-środowiskowo-klimatycznymi bez ponoszenia konsekwencji w postaci kar skutkujących zmniejszeniem płatności.