Zgodnie z przyjętymi założeniami, procedowana zmiana Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, polegająca na podwyższeniu kwoty premii dla młodych rolników z produkcją zwierzęcą z 200 000 zł do 300 000 zł będzie dotyczyć nie tylko młodych rolników z produkcją zwierzęcą, którzy złożą wnioski o przyznanie pomocy w ramach przyszłego naboru, ale także – wyjątkowo i pod pewnymi warunkami – wnioskodawców z naboru przeprowadzonego w 2025 r., którzy planują lub zdecydują się podjąć taką produkcję.
Zmianę pozytywnie zaopiniował Komitet Monitorujący Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, który na posiedzeniu 29 października br. przyjął jednogłośnie uchwałę w sprawie zmian w opisie interwencji I.11 „Premie dla młodych rolników” PS WPR 2023–2027. Zmiany dotyczyły nie tylko wysokości pomocy, ale także planu finansowego, tj. planowanych kwot jednostkowych w podziale na lata budżetowe i przewidują możliwość zastosowania wyższej kwoty pomocy jedynie począwszy od naboru 2025. Modyfikacja wymaga zatwierdzenia przez Radę Ministrów RP oraz Komisję Europejską, a także zmianę wytycznych szczegółowych dla I.11 oraz dostosowania systemów informatycznych funkcjonujących w ARiMR.
Informacja dotycząca zwiększenia kwoty premii dla młodych rolników z produkcją zwierzęcą, w szczególności dotycząca wnioskodawców z naboru 2025, została udostępniona na stronie internetowej ARiMR: https: //www.gov.pl/web/arimr/planowana-zmiana-kwoty-premii-dla-mlodychrolnikow-na-produkcje-zwierzeca
Zostały tam wskazane warunki skorzystania z wyższej kwoty premii, takie jak: niewycofywanie wniosku o przyznanie pomocy złożonego w naborze 2025, zawarcie z ARiMR umowy o przyznaniu pomocy na kwotę 200 000 zł, zmiana założeń biznesplanu i aneksowanie tej umowy oraz nieskładanie wniosku o płatność pierwszej raty pomocy przed zawarciem aneksu zmieniającego kwotę pomocy na 300 000 zł.
Podwyższenie premii dla produkcji zwierzęcej wymaga odpowiednich dostosowań w biznesplanach złożonych przez młodych rolników wraz z wnioskiem o przyznanie pomocy. Dokonanie zmian założeń biznesplanów oraz odpowiednie podwyższenie kwot pierwszej i drugiej raty pomocy jest realne tylko w przypadku operacji, które aktualnie są na etapie weryfikacji i które dopiero wejdą w fazę realizacji.
Zgodnie z wytycznymi szczegółowymi dla I.11 biznesplan powinien przewidywać inwestycje w środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne związane z rozpoczynaniem i rozwojem działalności rolniczej w gospodarstwie w zakresie wytwarzania nieprzetworzonych produktów rolnych lub przygotowania ich do sprzedaży – o szacunkowej wartości w kwocie netto wynoszącej co najmniej 70% kwoty pomocy. Przy dotychczasowej kwocie pomocy minimalna szacunkowa wartość inwestycji w środki trwale to 140 000 zł. Przy podwyższonej do 300 000 zł kwocie premii beneficjent będzie musiał zrealizować inwestycje w środki trwałe
o szacunkowej wartości w kwocie netto wynoszącej co najmniej 210 000 zł (70% z 300 000 tys. zł).
Planowane inwestycje w środki trwałe muszą być dostosowane nie tylko w zakresie ich szacunkowej wartości, ale także w zakresie spójności i racjonalności biznesplanu, tzn. powinny być one właściwe dla produkcji zwierzęcej prowadzonej na odpowiednio wysokim poziomie. Wyższa premia będzie mogła być przyznana, jeśli co najmniej 50% wyliczonej w biznesplanie docelowej wielkości ekonomicznej gospodarstwa stanowi wielkość ekonomiczna osiągnięta z produkcji zwierzęcej. Taki poziom produkcji zwierzęcej powinien być osiągnięty najpóźniej w roku docelowym i utrzymany co najmniej do końca okresu związania celem.
Zgodnie z informacjami uzyskanymi od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w wyniku naboru przeprowadzonego w interwencji I.11 Premie dla młodych rolników w 2024 r. zawarto 2 499 umów o przyznaniu pomocy. Realizacja tych biznesplanów już się rozpoczęła (pierwszy rok realizacji biznesplanu to rok kalendarzowy następujący po roku wyjściowym, czyli roku złożenia wniosku o przyznanie pomocy). Do ARiMR wpłynęło 1 569 wniosków o płatność pierwszej raty pomocy, a wypłaty pierwszej raty pomocy dokonano na rzecz 1 291 beneficjentów interwencji z ww. naboru.
Aktualne dane wskazują, że młodzi rolnicy z naboru 2024 w znacznej mierze realizują już operacje na podstawie przyjętych biznesplanów. Z początkiem 2026 r. wejdą oni w drugi rok kalendarzowy realizacji biznesplanu, następujący po roku wyjściowym (roku złożenia wniosku o przyznanie pomocy). Ten stan rzeczy w praktyce uniemożliwia zwiększenie kwoty premii beneficjentom z naboru 2024. Zupełnie inna
jest sytuacja w odniesieniu do naboru 2025, w związku, z którym realizacja biznesplanów dopiero się rozpocznie.
Ponadto, system informatyczny ARiMR obsługujący interwencję I.11 Premie dla młodych rolników aktualnie działa w oparciu o założenie, że wypłata pomocy następuje w dwóch ratach, przy czym pierwsza rata pomocy wynosi 140 000 zł, a druga rata pomocy wynosi 60 000 zł. Zmiana założeń systemowych na tak zaawansowanym etapie obsługi wniosków o płatność pierwszej raty pomocy
składanych przez beneficjentów z naboru 2024 jest w praktyce niewykonalna. Zgodnie z informacjami uzyskanymi od ARiMR dostosowanie systemów informatycznych w tym zakresie przez wykonawcę systemu zaplanowano wstępnie na luty 2026 r. Dzięki temu możliwe będzie aneksowanie zawartych – do tego czasu – umów z beneficjentami z naboru 2025 z produkcją zwierzęcą i podwyższenie im kwoty pomocy z 200 000 zł do 300 000 zł.
Z podanych powodów nie jest możliwe zwiększenie kwoty premii wobec beneficjentów z wcześniejszych naborów (2023 oraz 2024), którzy są w trakcie realizacji biznesplanów lub złożyli już wnioski o płatność pierwszej (a nawet drugiej) raty pomocy.
Od początku wdrażania premii dla młodych rolników w ramach kolejnych dokumentów programowych, kwota premii jest regularnie podwyższana zgodnie z przyjętą metodologią.
Aktualnie procedowana zmiana po raz pierwszy pozwoli skorzystać z podwyższonej kwoty pomocy młodym rolnikom, którzy w 2025 r. złożyli wnioski o przyznanie pomocy w dotychczasowej, niższej kwocie, o ile zdecydują się podjąć produkcję zwierzęcą lub już ją zaplanowali.
Zaproponowanie takiego rozwiązania, korzystnego dla szerszej grupy młodych rolników, bo uwzględniającego również wnioskodawców z naboru 2025, było możliwe m.in. dzięki temu, że uchwała Komitetu Monitorującego PS WPR 2023–2027 dotycząca podwyższenia kwoty premii dla młodych rolników z produkcją zwierzęcą została podjęta niecałe trzy miesiące po zakończeniu naboru wniosków w interwencji, kiedy stan obsługi złożonych wniosków nie był jeszcze zaawansowany.
To rozwiązanie pozwoli zmniejszyć ryzyko wycofywania wniosków o przyznanie pomocy złożonych w naborze przeprowadzonym w 2025 r., co z kolei spowodowałoby konieczność ponownej weryfikacji przez ARiMR wniosków wycofanych i złożonych jeszcze raz w 2026 r.