W odpowiedzi na wnioski z posiedzenia Walnego Zgromadzenia Podkarpackiej Izby Rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi uprzejmie informuje, co następuje:
- Wniosek o wcześniejsze udzielanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dotacji celowej na pomoc finansową Kołom Gospodyń Wiejskich (art. 23a, ust. 4 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kotach gospodyń wiejskich) w terminie do końca czerwca danego roku. W 2021 roku nabór wniosków na pomoc rozpoczął się 1 września a czas rozliczenia pomocy wyznaczono do końca roku. Zdaniem KGW jest to zbyt krótki czas na racjonalne i zgodne z wymogami ustawy wydatkowanie pomocy.
Odpowiedź MRiRW:
Odnosząc się do wniosku dotyczącego terminu przekazywania wsparcia finansowego dla kół gospodyń wiejskich informuję, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w kolejnych latach również planuje udzielanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dotacji celowej na pomoc finansową Kołom Gospodyń Wiejskich, zgodnie z art. 23a, ust. 4 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich. Termin naboru wniosków oraz wypłaty wsparcia dla kół gospodyń wiejskich w 2021 r., wynikał z terminu wejścia w życie ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 sierpnia 2021 r., w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania i rozliczania przez Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pomocy finansowej z budżetu państwa dla kół gospodyń wiejskich. - Wniosek o skrócenie okresu prowadzenia osobiście gospodarstwa rolnego z 5 do 3 lat w przypadku, gdy nabywcą jest beneficjent działania „Młody rolnik”. Zgodnie z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego z dnia 11 kwietnia 2003 r., rolnik indywidualny — to osoba fizyczna posiadająca grunty rolne i prowadząca przez okres co najmniej 5 lat osobiście gospodarstwo rolne. W przypadku, gdy nabywcą gruntów rolnych o powierzchni w przedziale 0,30 ha 0,999 ha jest beneficjent działania „Młody rolnik”, stosowana jest zasada: najpierw umowa warunkowa nabycia gruntów … a później umowa przenosząca własność. Zdaniem delegatów Walnego Zgromadzenia PIR jest to niepotrzebne ponoszenie kosztów notarialnych i wydłużanie procedur.
Odpowiedź MRiRW:
We wniosku nr 2, Podkarpacka izba Rolnicza postuluje zmianę ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1655, z późn. zm.), występując o skrócenie okresu prowadzenia osobiście gospodarstwa rolnego z 5 do 3 lat, w przypadku gdy nabywcą gruntów rolnych jest beneficjent działania „Młody rolnik”.
Należy zaznaczyć, że jednym z podstawowych celów wprowadzenia przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, jest wzmocnienie ochrony i rozwoju gospodarstw rodzinnych oraz zapewnienie właściwego zagospodarowania gruntów rolnych. Z powyższych względów, przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego stanowią, że co do zasady, nabywcą nieruchomości rolnej powinien być rolnik indywidualny powiększający swoje gospodarstwo rodzinne, które zobowiązany jest nadal osobiście prowadzić. Obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, dotyczy również wszystkich innych nabywców, nawet jeżeli nie są oni rolnikami indywidualnymi. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy, jednym z warunków jakie należy spełnić aby zostać rolnikiem indywidualnym, jest osobiste prowadzenie przez okres 5 lat gospodarstwa rolnego.
Z zawartego we wniosku nr 2 sformułowania nie wynika, o zmianę którego przepisu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego wnioskuje Podkarpacka Izba Rolnicza. Być może chodzi więc o skrócenie okresu prowadzenia gospodarstwa, aby „młody rolnik” mógł wcześniej spełniać kryteria rolnika indywidualnego i korzystać z preferencji jakie ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego przyznała temu podmiotowi (np. w zakresie nabywania nieruchomości rolnych w celu powiększenia gospodarstwa rodzinnego — co do zasady – z pominięciem prawa pierwokupu). Przedmiotowy postulat, odnosi się równocześnie do sytuacji, gdy młody rolnik kupuje nieruchomość rolną o powierzchni od 0,30 ha do 0,9999 ha i wskazuje, że dwuetapowość związana z prawem pierwokupu (najpierw umowa warunkowa, później umowa przenosząca własność), to niepotrzebne ponoszenie kosztów notarialnych i wydłużenie procedur.
Regulacja ta, wynika z przepisu art. 3 ust. 5 ww. ustawy, który stanowi, w jakich okolicznościach nie stosuje się prawa pierwokupu. Wskazać należy, że dopuszczenie (nowelizacją z połowy 2019 roku) prawnych możliwości zakupu nieruchomości rolnych o powierzchni od 0,30 ha do 019999 ha przez wszystkich zainteresowanych (w tym podmiotów nieposiadających statusu rolnika indywidualnego) bez konieczności ubiegania się o wcześniejsze wyrażenie przez KOWR zgody na nabycie, obwarowane zostało właśnie prawem pierwokupu przysługującym KOWR w określonych ustawą sytuacjach. Zmiana ta, wprowadzona została m.in. w celu skrócenia procedur i ograniczenia kosztów w odniesieniu do wcześniej obowiązujących rozwiązań prawnych. Zachowanie w tym wypadku prawa pierwokupu KOWR, jest rozwiązaniem koniecznym, gdyż jest to instrument ochrony nieruchomości rolnych przed spekulacyjnym nabyciem przez podmioty, które nabywają ziemię przede wszystkim w celu lokaty kapitału.
Z kolei skrócenie 5-letniego okresu osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego wyłącznie w odniesieniu do młodych rolników, doprowadziłoby do sytuacji, że „młody rolnik” mógłby nabywać po 3 latach nieruchomości rolne nie tylko o wskazanej we wniosku powierzchni, ale znacznie większe (do 300 ha użytków rolnych). Wprowadzenie proponowanych zmian przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, prowadziłoby więc do wprowadzenia grupy bardziej uprzywilejowanej niż rolnik indywidualny co do każdej nieruchomości rolnej, co należy ocenić negatywnie. - Wniosek o o prawne uregulowanie kwestii zgłaszania działek o powierzchni poniżej 0,10 ha, powstałych w wyniku podziału działki macierzystej, na wniosek wszczęty z urzędu do płatności bezpośrednich i ubezpieczenia rosnącej uprawy. W związku z prowadzonymi lub zapowiadanymi na terenie województwa inwestycjami o znaczeniu publicznym (budowa watów, budowa dróg i autostrad) dochodzi do podziału dziatek ewidencyjnych będących własnością rolnika w taki sposób, że powstałe po podziale dziatki nie spełniają definicji działki rolnej w rozumieniu przepisów o przyznaniu płatności bezpośrednich (poniżej 0,10 ha) i są wyłączane z płatności i ubezpieczenia. Zdaniem delegatów Walnego Zgromadzenia PIR strata jaką rokrocznie ponosi rolnik z tytułu niezgłoszenia do płatności powinna być rekompensowana.
Odpowiedź MRiRW:
Uprzejmie informuję, że przepisy ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, nie uzależniają stosowania dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych od wielkości działek. Jednocześnie wskazać należy, że umowy ubezpieczenia są umowami cywilnoprawnymi, zawieranymi przez strony dobrowolnie i kształtowanymi w ramach obowiązujących przepisów.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie może ingerować w kształt oferty ubezpieczeniowej poszczególnych ubezpieczycieli, którzy działają na rynku jako spółki prawa handlowego. Zakłady ubezpieczeń, samodzielnie kształtują swoją politykę sprzedażową, produktową i model dystrybucji. - Wniosek o opracowanie programu wsparcia budowy biogazowni rolniczych z dotacją ze środków publicznych na poziomie 80% kosztów kwalifikowanych inwestycji.
Odpowiedź MRiRW:
Wsparcie na budowę i rozwój biogazowni rolniczych możliwe jest dzięki programowi „Agroenergia”, który realizowany jest z funduszy NFOŚiGW. Jego celem, jest zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych w sektorze rolniczym. Program składa się z dwóch części, z czego część 2 programu realizowana bezpośrednio przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dotyczy dofinansowania biogazowni rolniczych wraz z towarzyszącą instalacją wytwarzania biogazu rolniczego (o mocy do 500 kW) oraz małych elektrowni wodnych o mocy do 500 kW. Dofinansowanie w formie pożyczki może sięgnąć do 100% kosztów kwalifikowalnych, a dofinansowanie w formie dotacji do 50% kosztów kwalifikowalnych.Szczegółowa informacja o zasadach udziału w programie, znajduje się na stronie NFOŚiGW: https://www.gov.pl/web/nfosigw/czescą-biogazownie-rolnicze-i-maleelektrownie-wodne.
Informuję, że również projekt Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 w interwencji „Inwestycje w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej”, przewiduje dofinansowanie inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych o mocy do 50kW. Zakłada się, że będą to inwestycje realizowane przez rolników w ramach prowadzonych przez nich działalności rolniczych. Zgodnie z przyjętymi założeniami, pomoc będzie miała formę refundacji części kosztów kwalifikowalnych operacji. W okresie programowania, maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi, nie może przekroczyć 1.500.000 zł. Szczegółowe zasady przyznawania pomocy będą znane po wydaniu przepisów wykonawczych.
Należy podkreślić, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, podejmuje szereg działań mających na celu rozwój OZE na obszarach wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem biogazowni rolniczych. Jednym z programów, który obecnie jest opracowywany we współpracy z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, jest program „Energia dla Wsi”. Zakłada się, że beneficjentami programu będą w szczególności rolnicy (osoby fizyczne lub prawne prowadzące działalność rolniczą), ale także inwestycje realizowane na rzecz lokalnych społeczności przez jednostki samorządu terytorialnego czy spółdzielnie energetyczne. Planowany jest również szeroki zakres inwestycji podlegających wsparciu, rozpoczynając od instalacji służących do wytwarzania energii z OZE, poprzez lokalne sieci dystrybucji (energii elektrycznej, ciepła, chłodu lub paliw gazowych), maszyny i urządzenia do produkcji paliw stałych z biomasy, po systemy wspomagające zarządzanie produkcją, dystrybucją oraz zużyciem energii. Zgodnie z założeniami, wsparcie inwestycyjne na powyższe przedsięwzięcia, będzie można otrzymać w postaci dotacji lub pożyczki.
Przygotowywany obecnie program „Energia dla Wsi”, będzie miał o wiele szerszy wymiar niż aktualnie realizowany przez NFOŚiGW program Agroenergia, zarówno pod względem rodzaju inwestycji, wysokości wsparcia, jak również grona beneficjentów. W momencie jego uruchomienia, zastąpi dotychczasowy program Agroenergia. Ponadto, biogazownie rolnicze, będą nadal mogły być dofinansowane z innych unijnych i krajowych środków budżetowych, na zasadach określonych w poszczególnych programach.
- Wniosek, o opracowanie przez Wojewódzkich Lekarzy Weterynarii szczegółowych wytycznych określających zasady postępowania z drobiem, u którego wykryto salmonellę, ze wskazaniem miejsca i terminu uboju w wyznaczonej ubojni położonej w najbliższej odległości od kurnika z jednoczesnym zobowiązaniem tejże ubojni do przeprowadzenia uboju.
Odpowiedź MRiRW:Zgodnie z art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2020 r. poz. 1421), obowiązkowi zwalczania podlegają m.in. choroby zakaźne zwierząt, objęte krajowymi programami zwalczania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, wymienionych w rozporządzeniu (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych określonych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność (Dz. Urz. UE L 325 z 12.122003, str. 1, z późno zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 41, str. 328), na zasadach określonych w tych programach.Obecnie w Polsce realizowane są wprowadzone w drodze rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, następujące programy:
- „Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus)” na lata 2020—2022;
- „Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach kur hodowlanych gatunku Gallus gallus” na lata 2020—2022;
- „Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach indyków hodowlanych” na lata 2020—2022;
- „Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus” na 2021 rok;
- „Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach indyków rzeźnych” na lata 2019—2021.
Zgodnie z wyżej wymienionymi programami realizowanymi w stadach brojlerów, indyków rzeźnych i niosek, w przypadku uznania stada za zakażone serotypami Salmonella objętymi programami, powiatowy lekarz weterynarii nie wydaje decyzji administracyjnej nakazującej ubój lub zabicie stad zakażonych, a co za tym idzie organy Inspekcji Weterynaryjnej nie mają podstawy prawnej do wyznaczenia ubojni i wskazania miejsca i terminu uboju. Jedynie w odniesieniu do stad indyków hodowlanych i kur hodowlanych, wyżej wymienione przepisy prawne, obligują powiatowego lekarza weterynarii do wydania decyzji nakazującej ubój lub zabicie zakażonych stad, przy czym należy zauważyć, że ani obowiązujące unijne przepisy prawne ani krajowe, nie nakładają na powiatowego lekarza weterynarii obowiązku wyznaczenia w wyżej wymienionym przypadku ubojni z uwagi na fakt, że ubojnia taka nie musi spełniać dodatkowych, istotnych z punktu widzenia charakteru tej choroby, wymagań.
Badanie przedubojowe drobiu ze stad uznanych za zakażone, przeprowadza się zgodnie z art. 10 ust. 1 i art. 11 ust. 1-5, a ubój w sposób określony w art. 43 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/627 z dnia 15 marca 2019 r. ustanawiającego jednolite praktyczne rozwiązania dotyczące przeprowadzania kontroli urzędowych produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 oraz zmieniającego rozporządzenie Komisji (WE) nr 2074/2005 w odniesieniu do kontroli urzędowych (Dz. Urz. UE L 131 z 17.05.2019, str. 51).
Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z wyżej wymienionymi programami, mięso pozyskane z drobiu pochodzącego ze stad, w którym uzyskano dodatni wynik badania laboratoryjnego próbek pobranych z inicjatywy hodowcy lub pobranych przez powiatowego lekarza weterynarii, albo mięso pochodzące z kur pochodzących ze stada o nieznanym statusie epizootycznym pod względem Salmonella, jest poddawane przemysłowej obróbce cieplnej lub innej obróbce, mającej na celu wyeliminowanie pałeczek Salmonella. Mięso pozyskane z takiego drobiu, nie może zostać wprowadzone do obrotu w formie świeżej, z wyłączeniem przewozu tego mięsa do zakładu, w celu poddania go obróbce cieplnej lub innej obróbce, mającej na celu wyeliminowanie pałeczek Salmonella, w przypadku gdy w zakładzie dokonującym uboju takich kur jest niemożliwe poddanie pozyskanego mięsa którejkolwiek z tych obróbek.
- Wniosek o zmianę zapisu. Zgodnie z obowiązującymi zapisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, pomoc nie obejmuje kosztów nabycia maszyn tego samego rodzaju jak nabyte w ramach PROW 2007-2013. Delegaci Walnego Zgromadzenia PIR wnioskują o zmianę tego zapisu. Fakt, że rolnik ubiega się o zakup takiej samej maszyny, ale o większej mocy jest najlepszym dowodem na to, że gospodarstwo rozwija się i unowocześnia.
Odpowiedź MRiRW:
Zgodnie z S 7 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014—2020 (Dz.U. z 2021 r poz. 2101), pomoc nie obejmuje kosztów nabycia maszyn tego samego rodzaju jak nabyte w ramach PROW 2007—2013 w związku z podjęciem, albo rozwojem działalności pozarolniczej, albo w celu wyposażenia tego samego gospodarstwa — w przypadku, gdy o pomoc ubiega się beneficjent PROW 2007— 2013 lub współposiadacz tego gospodarstwa.Powyższy warunek ma na celu skierowanie wsparcia w określonym gospodarstwie na inwestycje nowe, inne niż dofinansowane w ramach poprzedniej perspektywy finansowej. Uniemożliwienie realizacji przez te same podmioty kolejny raz niemalże identycznych inwestycji, przyczyni się do bardziej efektywnego wykorzystania środków pochodzących z PROW 2014-2020. Należy jednak podkreślić, że beneficjenci PROW 2007-2013 nie są wykluczeni ze wsparcia w ramach operacji typu „Modernizacja gospodarstw rolnych” objętych PROW 2014—2020. Mogą oni uzyskać wsparcie, m.in. na budowę, wyposażanie budynków przeznaczonych do produkcji rolnej, zakładanie sadów lub plantacji, a także zakup maszyn innego rodzaju niż zakupione w ramach PROW 2007—2013
- Wniosek o zmniejszenie populacji zwierzyny łownej (sarny, dziki, jelenie) oraz zwierząt prawnie chronionych (łosie, wilki, bobry). W przypadku bobrów, wnioskujemy o wprowadzenie minimalnego ekwiwalentu w wysokości np. 150 zł. za każdą pozyskaną sztukę bobra, płatnych ze środków budżetu państwa na rzecz właściwego koła łowieckiego lub myśliwego, by zachęcić do pozyskiwania bobrów i częściowo zrefundować koszty z tym związane.
Odpowiedź MRiRW:
Problem odszkodowań za straty wyrządzone w gospodarstwach rolnych przez zwierzęta chronione, jest dostrzegany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Do Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ), w którego kompetencjach leżą sprawy w zakresie szkód wyrządzanych przez zwierzęta chronione, wielokrotnie zgłaszana była potrzeba wprowadzenia odpowiednich uregulowań prawnych w ustawie o ochronie przyrody. Resort rolnictwa wskazywał w szczególności na konieczność ustanowienia przepisów zapewniających rolnikom skuteczną i adekwatną wypłatę odszkodowań. MRiRW sygnalizowało, że rozwiązanie konfliktów związanych ze stratami wyrządzonymi przez zwierzęta chronione wymaga kompleksowego podejścia, zwłaszcza na obszarach wiejskich z rozległą uprawą roślin i hodowlą zwierząt gospodarskich. Podkreślano, że kwestią o zasadniczym znaczeniu jest kontynuowanie działań, ukierunkowanych na zapobieganie szkodom wyrządzanym przez gatunki chronione, a w sytuacji ich wystąpienia – zapewnienie odpowiednich środków finansowych za poniesione straty. Jednocześnie, konieczne jest zapewnienie odpowiednich instrumentów zarządzania populacjami zwierząt chronionych. MRiRW zwróciło się z wnioskiem do MKiŚ o rozważenie zasadności wprowadzenia regulacji, umożliwiającej wypłatę rekompensat za szkody powodowane przez wszystkie gatunki prawnie chronione tak, aby rolnik nie ponosił kosztów utrzymania zwierząt dziko żyjących, żerujących na jego uprawach i stawach hodowlanych oraz o niezbędną szczegółową rewizję obowiązującego prawa i nowelizację ustawy o ochronie przyrody w tym zakresie. Ponadto, w lipcu 2021 r., MRiRW zgłosiło liczne uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska, zmieniającego rozporządzenie w sprawie szacowania szkód wyrządzonych przez niektóre gatunki zwierząt objęte ochroną gatunkową. W odpowiedzi na powyższe, Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że zgodnie z art. 126 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, poszkodowani mają możliwość uzyskania fachowej pomocy, dotyczącej sposobów zabezpieczania mienia przed szkodami, powodowanymi przez niektóre zwierzęta gatunków chronionych m.in. wilki i bobry, oraz finansowego wsparcia tych przedsięwzięć w ramach tzw. współdziałania z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska. Finansowe wsparcie, realizowane jest na podstawie umów cywilnoprawnych, zawieranych pomiędzy regionalnym dyrektorem ochrony środowiska lub dyrektorem parku narodowego (na terenie parku narodowego), a osobą zainteresowaną uzyskaniem takiej pomocy. Może ona obejmować zakup m.in. ogrodzeń (w tym ogrodzeń elektrycznych), fladr.