Izby rolnicze są instytucjami publiczno-prawnymi samorządu gospodarczego rolnictwa. Pierwsze izby powstały w krajach skandynawskich na przełomie XVIII i XIX wieku, ale najważniejszą rolę w tworzeniu samorządu rolniczego odegrały Francja i Niemcy.
Powstanie izb wiązało się z trudną sytuacją ówczesnego rolnictwa – w dobie ciężkiego kryzysu w rolnictwie europejskim - ich zadaniem była obrona interesów rolnictwa, zagrożonego importem taniego zboża amerykańskiego.
Na ziemiach polskich znajdujących się wówczas w niewoli, izby najwcześniej powstały w zaborze pruskim (w Wielkopolsce i na Pomorzu). Pierwsza izba rolnicza powstała w Poznaniu w 1895 r., na mocy ustawy z dnia 30 czerwca 1894 r. Zadaniem ówczesnych izb było współdziałanie z administracją rządową, doskonalenie prawa gospodarczego, reprezentacja i obrona interesów rolnictwa i leśnictwa, zakładanie i prowadzenie szkół rolniczych, popieranie postępu technicznego w produkcji rolnej.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. rozpoczął się nowy rozdział w historii izb rolniczych. Przejęcie izby rolniczej przez władze polskie miało miejsce 20 stycznia 1919 r. na mocy dekretu Naczelnej Rady Ludowej.
Przejmując izbę większość stanowisk zajęli polscy urzędnicy, którzy zastąpili sprawujących władzę Niemców, ale pozostawili dawną strukturę wydziałów. W pierwszym okresie działalności zlikwidowano istniejący system patronacki kółek rolniczych włączając je do bezpośredniej działalności izby.
W II Rzeczypospolitej Konstytucja z marca 1921 r., obok samorządu terytorialnego, gwarantowała istnienie samorządu gospodarczego. Zasadnicze znaczenie dla rozwoju samorządu rolniczego w Polsce miało jednak rozporządzenie Prezydenta RP o izbach rolniczych z dnia 22 marca 1928 r. Wtedy to izba rolnicza została zdefiniowana jako jednostka samorządu gospodarczego i osoba publiczno-prawna, działająca na obszarze jednego województwa i w granicach ustaw państwowych oraz własnego statutu.
Istota samorządowego charakteru izb rolniczych polegała na wykonywaniu przez nie praw zwierzchnich w stosunku do członków, których przynależność do izb rolniczych była obligatoryjna. Izby miały charakter powszechny i dlatego mogły reprezentować interesy wszystkich rolników i bronić całego rolnictwa.
Głównym celem izb rolniczych, określonym w rozporządzeniu, było zorganizowanie zawodu rolniczego (do rolnictwa zaliczano wówczas także leśnictwo, rybactwo, ogrodnictwo, hodowlę zwierząt oraz inne gałęzie wytwórczości związanej z gospodarstwem rolnym). Rozporządzenie określało, że do zakresu działania izb rolniczych należy przedstawicielstwo i ochrona interesów rolnictwa, samodzielna realizacja, w granicach obowiązujących przepisów prawa środków w zakresie wszechstronnego popierania rolnictwa oraz wykonywanie czynności, powierzanych izbom rolniczym przez ustawy i rozporządzenia, współdziałanie z władzami rządowymi i samorządowymi we wszystkich sprawach dotyczących rolnictwa.
W okresie międzywojennym na terenie naszego kraju funkcjonowało 13 izb: warszawska, łódzka, lubelska, kielecka, białostocka, wileńska, poleska, wołyńska, lwowska, krakowska, śląska, wielkopolska i pomorska, które współpracowały ze sobą w ramach dobrowolnej centrali samorządu rolniczego jaką był Związek Izb i Organizacji Rolniczych Rzeczypospolitej Polskiej z siedzibą w Warszawie.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1932 r. przyniosło kolejne rozszerzenie kompetencji izb rolniczych. Podkreślony został istotny cel izb rolniczych: zorganizowanie zawodu rolniczego oraz współdziałanie w dziedzinie rolnictwa, a więc coś więcej niż jedynie reprezentowanie interesów gospodarczych.
W rozporządzeniu zapisano, że izby współdziałają z władzami rządowymi i samorządowymi we wszystkich sprawach dotyczących rolnictwa, a szczególnie przy wykonywaniu przez te władze nadzoru nad działalnością powiatowych samorządów terytorialnych i zapewnieniu jednolitości prowadzonej przez te samorządy działalności w dziedzinie rolnictwa. Nakreślono również ważny odcinek współpracy samorządu rolniczego z państwem – właściwe władze rządowe miały przesyłać izbom rolniczym do zaopiniowania projekty ustaw przed skierowaniem ich na drogę obrad ustawodawczych oraz projekty rozporządzeń, mających doniosłe znaczenie dla rolnictwa, "(...) jeżeli tylko interes publiczny lub pilność sprawy nie stanie temu na przeszkodzie".
Prężną działalność izb rolniczych przerwał wybuch II wojny światowej. W okresie okupacji izby wojewódzkie zostały zlikwidowane. Okupanci pozostawili jedynie istniejące biura powiatowe, które wykorzystywano jako jednostki ściągające od rolników nałożony przez okupanta kontyngent.
Po zakończeniu II wojny światowej już w marcu 1945 r. wznowiły swoją działalność izby rolnicze między innymi wielkopolska, białostocka, warszawska czy kielecka. Pracę izb rolniczych utrudniały jednak przeszkody natury politycznej. Nowa władza zarzucała samorządowi rolniczemu między innymi to, że w przeszłości popierał gospodarstwa obszarnicze, a zaniedbywał drobnych rolników, a w związku z parcelacją folwarków stracił rację bytu. Rzeczywiste przesłanki były jednak inne: samorząd rolniczy zajmował się aktywnie wdrażaniem postępu rolniczego na wsi, we wszystkich jego możliwych formach, podnosząc tym samym prestiż i rangę zawodu rolnika, i dlatego stał się dla ówczesnej władzy niewygodny.
Ostatecznie izby zostały zlikwidowane dekretem z dnia 26 sierpnia 1946 r. o zniesieniu izb rolniczych, który wszedł w życie 10 października 1946 r. Dekretem tym zadania izb rolniczych zostały przekazane, pozostającemu pod kontrolą komunistów, Związkowi Samopomocy Chłopskiej. Związkowi został również przekazany majątek izb rolniczych, powstały po umorzeniu ich zobowiązań. Przemiany roku 1989 odrodziły nadzieje środowiska rolniczego na wznowienie działalności własnego samorządu, po 50-letnim okresie niebytu za rządów PRL.
Po kilkuletnich staraniach, 14 grudnia 1995 r. uchwalono ustawę o izbach rolniczych, która stworzyła podstawy prawne do przeprowadzenia demokratycznych wyborów i wyłonienia organów samorządu rolniczego.
W 1996 roku reaktywowano w Polsce samorząd rolniczy i na Podkarpaciu powstało wówczas cztery izby, które funkcjonowały w ówczesnych województwach wchodzących w skład obecnego województwa podkarpackiego.
Były to: Podkarpacka Izba Rolnicza z siedzibą w Krośnie, Przemyska Izba Rolnicza z siedzibą w Przemyślu (od 1997 roku siedziba w Jarosławiu), Rzeszowska Izba Rolnicza z siedzibą w Rzeszowie oraz Tarnobrzeska Izba Rolnicza z siedzibą w Tarnobrzegu.
Każda z Izb posiadała własny regulamin, strukturę organizacyjną i zatrudniała osoby ściśle współpracujące z środowiskiem rolniczym. W biurze Przemyskiej Izby Rolniczej pracowali: Zygmunt Tymcio – dyrektor biura, jako starsi specjaliści: Józef Michalik, Ewa Gosztyła, Jerzy Fedyna, księgową była Danuta Mazurkiewicz, Józef Śliwiak pracował jako główny specjalista natomiast Danuta Błahuta oraz Jolanta Marchwiany były referentami.
W Podkarpackiej Izbie Rolniczej z siedzibą w Krośnie pracowali: Jerzy Pelczar – dyrektor biura, na stanowisku specjalistów pracowali: Ewa Selwa, Stanisław Majda, Sławomir Krygowski, Leon Krawiec, Jan Masłyk oraz Agnieszka Szewczyk, głównym księgowym była Grażyna Węgrzyn.
W biurze Rzeszowskiej Izby Rolniczej zatrudnieni byli: Anna Marczak – dyrektor biura, a następnie starszy specjalista, Adam Piekło – dyrektor biura, na stanowisku specjalista pracowali: Zofia Radaczyńska, Anna Kożuch, Ryszard Szeniak, Ryszard Mazek, Agata Sarna, referentami były Celina Ochał oraz Katarzyna Knapik, referentem prawnym był Janusz Gancarz, a Teresa Pelc była głównym księgowym.
W Tarnobrzeskiej Izbie Rolniczej zatrudnieni byli: Leszek Tomanek – dyrektor biura, Grażyna Jarocha, Ewa Borycka, Julian Tyrka oraz Janusz Suszyna byli inspektorami, Urszula Bidas pracowała jako radca prawny, Wanda Walenciak jako główny księgowy oraz Marcin Ciźla jako informatyk. Na wskutek zmian administracyjnych kraju, Tarnobrzeska Izba zmniejszyła swój zasięg terytorialny, a większość jej pracowników zatrudnionych zostało w Świętokrzyskiej Izbie Rolniczej.
Ponadto w Podkarpackiej Izbie Rolniczej zatrudnionych było wiele osób, które odeszły na emeryturę bądź zmieniły stanowisko pracy, wśród nich wymienić należy m.in.: Zofię Radaczyńską, Jadwigę Pączek, Marcina Palucha oraz Janusza Lewandowskiego.
Izba aktywnie angażowała się również w programy aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, stąd też przy współpracy z powiatowymi urzędami pracy zatrudniała wielu stażystów i praktykantów, którzy pomagali rolnikom w wypełnianiu wniosków o płatności obszarowe, a także świadczyli usługi doradcze.
Wszystkie wyszczególnione wyżej osoby, a także Ci którzy niestety nie zostali wymienieni z imienia i nazwiska, stanowili i nadal stanowią nierozerwalną część samorządu rolniczego na Podkarpaciu.
Od 2015 roku podkarpacki samorząd rolniczy ma swoją siedzibę w Trzebownisku. Wcześniej wynajmował powierzchnie biurowe w Podkarpackim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Boguchwale. Kubatura nowej siedziby Podkarpackiej Izby Rolniczej wynosi 1857 m³. Na parterze znajdują się sala konferencyjna. Na piętrze umiejscowiono powierzchnie dla Zarządu, gabinet dyrektora, sekretariat i 10 pokojów dla pracowników.
Obecnie trwa VII kadencja podkarpackiego samorządu rolniczego, tworzy go 262 delegatów, którzy spośród swego grona wybrali Zarząd na czele z Prezesem – Stanisławem Bartmanem.
Funkcję wiceprezesa pełni Jerzy Bator, członkami Zarządu są: Marian Szczepański, Zbigniew Micał oraz Józef Walczak. Delegatem do Krajowej Rady Izb Rolniczych wybrany został Roman Kondrów, a funkcję dyrektora biura Izby pełni Wiesław Lada.
Izba posiada także siedziby Rad Powiatowych, które funkcjonują na obszarze każdego powiatu, delegaci Izby pełnią w nich dyżury, na których spotykają się z lokalnymi władzami samorządowymi, stowarzyszeniami oraz rolnikami. W trzech biurach (Jarosław, Krosno i Tarnobrzeg), które lokalizacją odpowiadają siedzibom Izb funkcjonującym przed zmianami administracyjnymi, pracują osoby zatrudnione na pełen etat.
Historyczne składy Zarządów PIR
Regulamin pracy Komisji Rewizyjnej PIR
Regulamin pracy Komisji Problemowych PIR